Inspiratieblog: 25 tips voor je zand-en watertafel

Ellen Kostwinder en Linda Mooijekind zijn beide kleuterleerkracht en ambassadeur bij Kleuteruniversiteit. In deze blog geven ze tips en ideeën voor de zand/watertafel voor een heel schooljaar.

De zand- en watertafel

In bijna elke kleuterklas staat een zand- en watertafel. Net zoals elke hoek in je lokaal, wil je deze meestal graag aanpassen aan je thema. Omdat dat soms best lastig kan zijn, hebben wij een blog geschreven met ideeën die je makkelijk in kan zetten. Mocht je niet in het bezit zijn van een zand- en watertafel, gebruik dan bijvoorbeeld een lekbak van een wasmachine. Deze kan prima dienst doen als zand- en watertafel.

Thema start schooljaar

Maak een sorteermachine door wc- en keukenrollen met gekleurd papier te beplakken. Zet deze in de tafel en vul de tafel met pompoms. Zet bakjes onder de gekleurde buizen en laat de kinderen met een pincet of lepel de gekleurde pompoms door de juiste buis doen om de fijne motoriek te oefenen. Laat de kinderen helpen met het maken van de buizen. Dit is direct een goede oefening om te leren hoe je wc- en/of keukenrollen moet beplakken. Wil je het wat eenvoudiger aanpakken, dan kun je natuurlijk ook alleen (gekleurde) bakjes neerzetten en ze de pompoms daarin laten doen. Een aanvulling op deze activiteit kan het invullen van een staafdiagram zijn.
Vul de tafel met scheerschuim en loose parts, zoals stenen, dopjes, kraaltjes, knopen en dat in combinatie met rubberen cupcakevormen en taartvormen; dit lokt een fijne sensomotorische oefening uit waarbij er vanzelf taartjes ontstaan.

Vul de tafel met diverse soorten papier in verschillende maten. Leg er scharen bij en laat de kinderen hun gang gaan met een schaar. Wil je gericht oefenen, maak dan schrijfpatronen of vormen op papier die uitgeknipt kunnen worden.

Thema herfst

Vul de tafel met kastanjes, eikels, dennenappels, bladeren en andere herfstvruchten. Maak met tape of draad een ‘spinnenweb’ over de tafel heen en laat de kinderen de voorwerpen met een pincet, knijper of vleestang (BBQ tang) uit de bak proberen te halen. Je kunt er zelfs een wedstrijdelement aan toevoegen door te kijken welk kind binnen een bepaalde tijd de meeste voorwerpen heeft verzameld. Laat ze de herfstvruchten sorteren en een staafgrafiek maken.

(Het actiebladen pakket herfst kan hier een waardevolle aanvulling zijn)

Vul de tafel met herfstvruchten en zet er een weegschaal bij. Laat de kinderen ontdekken wat er zwaar en licht is.
Leg naast de schatten uit de natuur ook kabouters, kunst paddenstoelen, houten schijven en zand in de tafel. Hierbij kun je de kinderen vrij laten experimenteren, maar je kunt ook (zoek)opdrachten geven. Bijvoorbeeld: plaats de houten schijven in de juiste volgorde van 1-10. Je kunt ook een foto maken waarop alle kabouters op een rij staan. Laat de kinderen de kabouters opzoeken en ze in dezelfde rij zetten. Ook kun je de rangtelwoorden oefenen door ze de zevende kabouter te laten zoeken.

Thema winter

In de winter, zeker tegen de tijd van kerst, is er overal nep sneeuw te koop. Hiermee kun je ook de tafel vullen en ze laten ontdekken. Zet er bijvoorbeeld huisjes bij en kijk eens hoeveel sneeuw er nodig is om ze helemaal te bedekken.
Voeg er piepschuim ballen aan toe met letters erop. Stop voorwerpen die beginnen met die letter in de sneeuw. Laat de kinderen de juiste sneeuwbal bij het juiste voorwerp zoeken.
Vul het verder aan met piepschuim en opvulchips (vulling uit dozen), een set wilde dieren en poppetjes. Dit past goed bij een project over de Noord- en Zuidpool. Vul ballonnen voor de helft met water en plaats ze een nacht in de vriezer. Wanneer je ze eruit haalt, lijken het net iglo’s.
Ligt er echte sneeuw buiten, dan haal je die natuurlijk mee naar binnen. Wanneer je er verf aan toevoegt, kun je de kinderen er een sneeuwschilderij van laten maken. Druk er daarna een papier op en je hebt een herinnering die de kinderen mee naar huis kunnen nemen. Het is ook leuk om poppetjes, speelgoeddieren, letters of vormen te laten bevriezen en dit in de tafel te laten ontdooien. Hoe lang duurt het voordat iets ontdooit is en onder welke omstandigheden dooit iets het snelst?

Thema lente/ boerderij

Vul je tafel met maiskorrels en wormen. Deze kun je bijvoorbeeld aanschaffen bij Credu.nl. Of gebruik hiervoor chenilledraad en laat deze met de pincet eruit halen. Wanneer je de weegschaal toevoegt aan de zand- en watertafel, kunnen de kinderen experimenteren met gewichten.
Een ander idee is om je tafel met hooi of stro te vullen en daar houten eieren in te verstoppen. Plaats op de eieren bijvoorbeeld vormen. Voeg er kippen aan toe en voorzie deze ook van vormen. Laat de kinderen de juiste kip bij het juiste ei zoeken.
Je kunt je tafel met tuinaarde vullen en de kinderen bollen of zaadjes laten planten. Bedenk hierbij wel dat je moet besluiten met de kinderen dat ze óf alles mogen hergebruiken, óf dat ze er op een gegeven moment af moeten blijven omdat je het wilt laten groeien. Mocht je de zaadjes willen laten groeien, maar wil je de zand- en watertafel toch gebruiken, dan is het handiger wanneer je de tuinaarde in een andere bak doet.
Heb je een tafel waar je in kunt tekenen, laat daar dan een groot ei in tekenen en deze opvullen met loose parts. Denk hierbij aan ijslolly stokjes, knopen, pompoms en gekleurde luciferhoutjes. De kinderen kunnen op deze manier een paasei versieren.

Thema zomer/water

Doe zand en schelpen in de tafel. Laat de kinderen daar patronen van maken.
Leg een grasmat in de tafel. Laat hierbij van papier en doosjes tenten en caravan maken. Zo ontstaat er een camping. Voeg er poppetjes en dieren aan toe voor rijker spel.
Vul je bak met water en laat de kinderen lekker ontdekken. Kleuteruniversiteit heeft ook in het actiebladenpakket een drijf- en zinkopdracht. En heb je er wel eens aan gedacht een knikkerbaan in de tafel te zetten en dan het water er door te laten lopen? Of laat de kinderen bootjes vouwen of knutselen van kosteloos materiaal, en houd dan een race met de bootjes. Je kunt hiervoor bijvoorbeeld waterproof vouwblaadjes van Heutink voor gebruiken.
Het is ook een succes om waterparels, Orbeez, in de tafel te doen. Deze beginnen als heel kleine balletjes, maar zwellen op als ze met water in aanraking komen. Alleen het voelen daarvan vinden de kinderen al geweldig! Doe tussen de Orbeez vissen met een magneetje en laat ze deze met een hengel opvissen. Op de vissen kunnen bijvoorbeeld letters, vormen, sommen staan.
Ben je zelf heel handig of heb je een handige partner of ouders, vraag deze dan eens om allerlei soorten buizen aan elkaar te maken, zodat de kinderen daar water door heen kunnen laten lopen.

Thema dinosaurussen

Bij het thema dino’s kun je kinderen als archeoloog laten oefenen. Vul de tafel met zand en nepbotten of fossielen en laat deze opgraven. Deze zijn bijvoorbeeld te verkrijgen bij Credu.nl. Leg er een vergrootglas, een meetlint en een kwastje bij, zodat je, als een echte archeoloog, alles goed kunt bekijken en opmeten. Leg er ook papier en potloden bij zodat ze hun bevindingen kunnen noteren.

Thema familie/ lichaam

Laat de tafel een bad zijn waar de poppen in gewassen worden. Hierbij leren de kinderen hoe ze stapsgewijs handelingen uit moeten voeren. Hoe houd je een pop vast en wat moet je allemaal doen voordat je de pop in bad doet? En wat heb je nodig als hij klaar is met badderen?

Thema bouwen

Gebruik zand, stenen en blokken waarmee de kinderen kunnen experimenteren. Voeg er hijskranen en andere bouwvoertuigen aan toe en laat ze naspelen wat ze op de bouwplaats zien.
Vul de tafel met zaagsel, verstop hier schroeven in en laat ze deze met magneten weer zoeken. Voeg er bouwvakkers van Lego of Playmobil aan toe, waarbij de een bijvoorbeeld 5 schroeven wil en de ander 10.
Ben je in het bezit van bouwblokken van Fröbel? Plaats deze eens in de zandtafel met daarnaast plaksel en kwastjes. De kinderen oefenen hierbij de metseltechniek en kunnen hiermee naar hartenlust zelf stevige huizen bouwen van aan elkaar geplakte blokken. Wat zo fijn is bij het gebruiken van de zand- en watertafel als ondergrond, is dat je na afloop de tafel vol laat lopen met warm water en de blokken schoon kan laten maken.
Vul de tafel met PlayMais en plaats er een bakje water bij; zo kan er volop gebouwd worden.

Thema de Gorgels

Het verhaal van de Gorgels speelt zich af op een Waddeneiland. Bouw met blokken het eiland na en zet daar een vuurtoren op. Dit kun je zelf maken of wellicht heeft een kind/ collega of kringloopwinkel dit. Als water kun je gekleurde rijst gebruiken of opvulchips uit dozen. Voeg er afbeeldingen van de Gorgels aan toe. Deze kun je printen, lamineren en bijvoorbeeld op een Lego/Duplo blokje plakken. Ben je heel creatief, kun je ze ook maken op Pegdolls. De kinderen kunnen dan heerlijk de verhalen naspelen.

Ben je even helemaal inspiratieloos, vul je tafel dan eens met loose parts en kijk eens waar de kinderen zelf mee komen. Het zal je verbazen wat ze allemaal bedenken!

We realiseren ons dat sommige leerkrachten liever geen etenswaren in de zand- en watertafel doen. Kies wat bij jou past.

We hopen dat we je inspiratie hebben gegeven voor de zand- en watertafel. Heb je zelf nog leuke ideeën die je wilt delen, dan horen we dat graag via ambassadeurs@kleuteruniversiteit.nl . Wil je jouw ervaringen en ideeën delen met ons? Ga dan naar onze facebookgroep Vrienden van Kleuteruniversiteit.