Inspiratieblog: een thema buiten mijn comfortzone

Janneke van de Groes werkt in team 1 op basisschool Het Avontuur in Hoef en Haag en is ambassadeur bij Kleuteruniversiteit. De afgelopen periode werkte ze met het thema ‘De haven’, een thema dat niet in de directe belevingswereld van de kinderen lag en waar ze zelf maar weinig van af wist, en daarom een flinke stap uit haar comfortzone deed. Hoe dat haar bevallen is, lees je in deze blog.

De Willewete boekenserie is een non-fictie serie voor nieuwsgierige kinderen, en ik ben groot fan van deze boeken. Ze zijn informatief, aantrekkelijk en rijkelijk geïllustreerd en daarmee uitermate geschikt voor kleuters en groep 3. Toen Kleuteruniversiteit het project ‘De haven’ bij de gelijknamige Willewete titel lanceerde, wilde ik het project proberen, ondanks dat mijn school niet in de omgeving van een haven staat. Waarom? Ik vind het belangrijk om dit onderdeel van Nederland aan de kinderen mee te geven. De Rotterdamse haven is bijvoorbeeld bijzonder belangrijk voor onze economie.

In het prentenboek ‘De haven’ staat alles wat kinderen maar willen weten over het reilen en zeilen in een haven. Van laden en lossen tot de werklui op een schip en in de haven.
Wanneer je met dit thema op school aan de slag gaat, komen de kinderen met alle onderwerpen van de haven in aanraking en hebben ze na drie á vier weken een aardig compleet beeld van de haven. Er komen veel verschillende activiteiten aan bod binnen dit thema. Denk hierbij aan woordenschat activiteiten over verschillende goederen die worden vervoerd in de containers, en de verschillende soorten schepen die een haven binnenvaren. De douane zal al deze goederen controleren. Het auditief geheugen wordt getraind door middel van luisteropdrachten. De kapitein van het schip benoemt de letters en de sleepboot sleept deze de haven binnen. Het project kijkt ook naar de geschiedenis van de scheepvaart. Hoe werden vroeger goederen vervoerd? Verder worden er containers geteld en gestapeld zodat ze stevig op de boot liggen en betalen kinderen havengeld. Als echte loodsen varen ze het schip op een veilige manier naar de juiste plek in de haven door middel van programmeeractiviteiten en legt de roeier het schip aan wal waar de kinderen vergelijken met natuurlijke maateenheden. Een heel divers thema waarbij het niet uitmaakt als je zelf weinig kennis van de haven hebt, zoals ik. Je wordt van begin tot eind meegenomen in dit thema.

Aan de slag met het project ‘De Haven’

De Willewete serie brengt de wereld dichterbij en het is geweldig om daar mee aan de slag te gaan. Ik vind het mijn taak als leerkracht om de belevingswereld van de kinderen te verruimen. Je wilt ze kennis laten maken met de wereld. Persoonlijk wist ik niet veel van de activiteiten in een haven. Ik wist dat er containerschepen worden geladen en gelost, meer kon ik er eigenlijk niet over vertellen. Dit was voor het uitvoeren van het project totaal geen probleem. Het boek geeft veel informatie waar je mee aan de slag kunt.

Het project begon met een oud-Hollands spel ‘Schipper, mag ik overvaren’. In plaats van de regel: ‘Moet ik dan een cent betalen’ zongen we: ‘Moet ik dan havengeld betalen.’ De kinderen waren zo enthousiast over dit spel dat ik het dagelijks terug zag op het schoolplein, zelfs de hogere groepen speelden mee. Tot grote vreugde van mijn kinderen.

De betrokkenheid tijdens dit project was groot. De kinderen spraken continu in haventaal. De term laden en lossen was favoriet. Tijdens het buitenspelen waren ze spullen aan het laden en lossen in de karren, die natuurlijk dienden als schepen. De schepen brachten de goederen naar de andere kant van het schoolplein, waar alles weer werd gelost.

Gek genoeg sloeg het thema ‘De haven’ ook aan bij de ouders. Ze gingen spontaan met hun kind naar de haven om van een afstand te kijken hoe een boot werd geladen en gelost. Een ouder is zelfs naar Rotterdam gereden om te zien hoe overweldigend deze haven is.

Mijn favoriete activiteit was het stapelen van containers door middel van het aflezen van een plattegrond. De kinderen moesten flink puzzelen om de containers te lossen van een schip en in de juiste volgorde op te stapelen in de haven. De kinderen lazen de plattegrond af en stapelden de containers in de haven.

Samen hoeken inrichten

Bij ieder project bedenk ik samen met de kinderen wat er in de hoeken moet komen. In het project staan ter inspiratie ook verschillende hoeken beschreven. Deze keer waren ze het er snel over eens. De blauwe rijst, die ik eerder had gebruikt bij het thema De Gorgels, moest terug in de zandtafel. Daar moest dan een schip in komen.
In de huishoek hebben we een schip gebouwd. Op de ramen de zee geschilderd. We hebben een goederenlijst gemaakt, een formulier waarbij de kinderen het havengeld konden innen. Blokken van het buitenspeelgoed werden gebruikt als containers. Het touwtrek touw werd erbij gepakt om het schip aan te lijnen.
Op de verteltafel stond een groot vrachtschip, een vrachtwagen en een heftruck. De kinderen kwamen tot de ontdekking dat er op de tafel te weinig ruimte was, dus verplaatsten we de materialen naar de kring. Ze konden er nu uitgebreid mee op de grond spelen. In de bouwhoek was genoeg materiaal beschikbaar om een hele haven na te bouwen.

Op bezoek in de haven

De Rotterdamse haven is de bekendste haven van Nederland maar zeker niet de enige. Er zijn langs binnenwateren vele terminals waar schepen worden geladen en gelost. Daar kun je met je klas een afspraak maken en op locatie gaan kijken. Als afsluiting ben ik naar de haven van Werkendam geweest. Dit was een geweldige ervaring voor de kinderen, eentje om nooit te vergeten.

Hoe kijk ik terug op het project?

Als ik terugkijk op dit project hebben niet alleen de kinderen er veel van geleerd, ik ook! De kinderen zijn wijzer geworden over het reilen en zeilen in een haven, over de export van goederen, over de verschillende (vracht)schepen die er zijn. Daarnaast zijn er met dit project zoveel mogelijkheden in de klas tijdens activiteiten en in de hoeken. Hierdoor gaat het project voor kinderen leven en is de motivatie groot.

Wanneer zet je thema de haven in?

Zoals ik al eerder schreef zijn havens ontzettend belangrijk voor onze economie. De kinderen mogen best weten dat scheepvaart en logistiek daar een belangrijke rol in spelen. Wanneer je de kinderen iets mee wilt geven over de in- en export van producten in Nederland, dan is dit een project wat je zeker niet mag missen. Maar ook wanneer je eens een thema wilt doen rondom bijvoorbeeld het thema beroepen.

Stap uit je comfortzone

Dit project was buiten mijn comfortzone. Zoals aangegeven wist ik weinig van de haven af. Het was voor mij een win-win situatie. Ik kon de kinderen kennis laten maken met belangrijke dingen in de wereld. En daarnaast leerde ik hier zelf ook heel veel van. Dit kan ik iedereen aanraden en zeker niet alleen met het thema dat ik heb gekozen. Denk niet direct bij een thema ‘daar weet ik zelf niet veel vanaf’, maar pak de kans om jezelf en de kinderen iets te leren over de wereld waarin zij leven.

Het project is aan te schaffen via de webwinkel van Kleuteruniversiteit. Voor meer inspiratie over dit project, kijk op mijn Instagram account.