Ingelien Lemmen is leerkracht groep 1 op basisschool Het Spectrum en ambassadeur bij Kleuteruniversiteit. In dit blog vertelt ze hoe je sensomotorische activiteiten op een eenvoudige manier in kunt zetten in jouw kleutergroep.
Jonge kinderen leren door spel en hierbij is het van groot belang voor hun totale ontwikkeling dat al hun zintuigen worden geprikkeld. Dit kun je met verschillende, originele activiteiten stimuleren door kinderen deze aan te bieden binnen het thema of project zodat je dicht bij hun belevingswereld blijft.
Sensomotorische ontwikkeling – even opfrissen
Een bekende uitspraak, ‘grijpen is begrijpen’, is bijzonder van toepassing bij jonge kinderen. De wisselwerking tussen de zintuigen en het bewegen noemen we sensomotoriek. Zintuigen en motoriek zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Kinderen doen ervaringen op met hun zintuigen, namelijk horen, ruiken, voelen, proeven en zien. Hierdoor krijgen zij veel informatie over hun eigen lichaam en de wereld om hen heen. Deze informatie van de zintuigen wordt via de zenuwbanen naar de hersenen gestuurd, daar verwerkt en wordt omgezet in een (motorische) reactie. Hoe beter een kind de bewegingen van zijn armen en handen beheerst, hoe meer het aanraakt, voelt, vastpakt en manipuleert, hoe meer het leert over zijn omgeving, en hoe verfijnder de bewegingen worden. De senso-ontwikkeling is enorm belangrijk voor de totale ontwikkeling en moeten wij leerkrachten dan ook volop stimuleren, maar … hoe kun je dit op een creatieve manier en binnen de belevingswereld van jouw kleuters doen?
In dit blog geef ik je graag enkele voorbeelden van sensomotorische activiteiten die jij, soms met behulp van wat kleine aanpassingen, in kunt zetten binnen jouw eigen thema of project. Op het moment van schrijven werk ik in mijn groep aan het project Vriendschap van Kleuteruniversiteit. Het prentenboek ‘Wat een geluk dat ik jou gevonden heb’ staat daarbij centraal. Een vertederend verhaal over liefde, worteltjes en hazensprongen. Binnen dit project heb ik sensomotorische activiteiten bedacht.
Natuurlijke materialen
Bij ieder thema of project zijn natuurlijke materialen te vinden. Ik vind het belangrijk om deze materialen echt je lokaal in te brengen, zodat de kinderen er bewust mee in aanraking komen en zij hun spel hiermee ook kunnen verdiepen. Ik heb aarde meegebracht en bospeen mét loof. Dit heb ik samen in een grote wasmachine lekbak (handige tip!) gedaan, zodat de kinderen voldoende ruimte hebben om het materiaal te ontdekken en te verplaatsen.
Zonder opdracht krijgen de kinderen de vrijheid om heerlijk te gaan spelen, als leerkracht observeer je en zie je heel veel gebeuren. Alle zintuigen spelen een belangrijke rol. De kinderen ontdekken, sorteren, breken, creëren, verstoppen en gebruiken vooral heel veel hun handen die ook heerlijk vies mogen worden. Dit is echt genieten, kijk je mee?
Zand – grof
Kleuters en zand, in mijn beleving horen ze écht bij elkaar! Ik heb bewust een grote zandtafel in mijn lokaal staan en hier is het altijd gezellig druk met enthousiaste kinderen. ‘Juf, mogen wij er een beetje water bij? Ohh lekker, nu hebben we modder!’.
Het zand alleen kan al zorgen voor genoeg speelplezier, door nieuw materiaal toe te voegen bied je nieuwe kansen en leermomenten. Ik heb de zandvormen cijfers van Credu toegevoegd. Er ontstaat nieuw spel en de kinderen zijn spelenderwijs bezig met de cijfers. Het doel blijft het manipuleren van het zand, maar … kleuters werken graag aan meerdere doelen tegelijk, ze zijn nu eenmaal ontzettend nieuwsgierig én leergierig.
Buiten moeten kleuters ook de mogelijkheid hebben om heerlijk in de zandbak te spelen, het liefst met een buitenkeuken. Over het belang van een buitenkeuken heb ik eerder een blog geschreven. In de zandbak is zo ontzettend veel ruimte voor spelend leren.
Zand – fijn
Het kan ook fijn zijn om zittend aan een tafel met zand te spelen. Ik ontdekte bij Credu een mini zandbak. Ideaal om te vullen met zand, water of ander materiaal. Binnen het project heb ik ervoor gekozen om er fijn zand in te doen in de kleur mokka, zo lijkt het op aarde, en hier kleine haasjes en worteltjes aan toe te voegen. Het is heel fijn zand, dit voelt anders aan en doordat het een mini zandbak is, zie je hier ook dat de bewegingen fijner zijn. De kinderen spelen hier graag het verhaal na of verstoppen de worteltjes voor de haasjes.
Papiersnippers
Binnen het project Rupsje Nooitgenoeg had ik groen papier door de papierversnipperaar gedaan, dit was het gras. Met chenilledraad en kraaltjes maakten de kinderen rupsjes. Mijn kinderen hebben hier met zoveel plezier gespeeld dat ik deze opdracht opnieuw heb ingezet. Dit keer heb ik bruin en zwart papier versnipperd, dit was de aarde. Met chenilledraad en kraaltjes maken de kinderen wortels, ook heb ik stoffen en houten worteltjes toegevoegd. Wat een plezier én zo eenvoudig!
Scheerschuim
Ook zie je in mijn groep regelmatig tafels vol met scheerschuim met eromheen enthousiaste kinderen. Scheerschuim lokt kinderen uit tot activiteit, spel en plezier. Het stimuleert beweging en gevoel en ze kunnen er heerlijk in tekenen of schrijven. De gemaakte vormen zijn makkelijk weg te vegen zodat je opnieuw kunt beginnen, kleuters zijn nou eenmaal dol op herhaling. Deze tip is vast al bekend, maar té leuk en belangrijk, dus vandaar dat ik deze graag nog even benoem. Wat ook nog een goede tip is, is het toevoegen van kleurstof aan het schuim. Of laat kinderen bijvoorbeeld eens met verschillende auto’s door het schuim rijden. Daarna moeten ze deze zelf weer afwassen en schoonmaken.
Een goede tip: voeg eens een kleurenplacemat toe. Je biedt de kinderen geen opdracht maar verstopt de placemat gewoon onder een flinke laag met scheerschuim. Door het ‘schrijven’ verwijderen ze een dun laagje en ontstaat er een kleurrijke tekening. Ik zag direct verschil in spel. Het ontdekken van de kleuren in de tekening zorgde bij mijn kinderen voor flink wat verwondering. En het gaf ze iets meer richting, de placemat zorgde ervoor dat de kinderen meer gingen tekenen dan als ik direct op de tafels het scheerschuim aanbreng. Mijn collega was direct enthousiast en wilde deze leuke placemat ook hebben. Deze leuke tip willen we met iedereen delen, vandaar dat we de placemat als download hebben toegevoegd. Download de kleurenplacemat hier.
Klei
Wat een supertip! Op de website van Juf Bianca kwam ik het recept voor zelfgemaakte klei tegen en dit wilde ik graag binnen mijn project uitproberen. Ik heb ervoor gekozen om oranje klei te maken (in plaats van water heb ik wortelsap toegevoegd!) en de kinderen worteltjes voor de haas te laten kleien. Wat een succes, dit spelplezier moet je de kinderen écht gunnen!
Tot slot
Nu ik zo bewust bezig ben in mijn groep met sensomotorische activiteiten zie ik hoeveel plezier de kinderen hieraan beleven, en hoe goed het is voor hun ontwikkeling om kennis te maken met veel verschillende materialen. Ze zijn betrokken en ontdekken zelfstandig heel veel mogelijkheden. Doordat de materialen gedurende het thema of project in de groep aanwezig zijn, is er voldoende mogelijkheid om de opdracht te herhalen en dat past ook goed bij de ontwikkeling van jonge kinderen. Zij hebben herhaling zo ontzettend nodig om tot een volgende stap te komen.
Ik hoop je geïnspireerd te hebben om ook enthousiast met sensomotorische activiteiten aan de slag te gaan in jouw groep. Jonge kinderen genieten hier volop van én het is zo ontzettend belangrijk voor hun totale ontwikkeling!
Ik wens je veel plezier en ben heel benieuwd naar jouw sensomotorische ideeën. Laat je van je horen? De ambassadeurs van Kleuteruniversiteit zijn actief in de ‘Vrienden van Kleuteruniversiteit‘ groep op Facebook en op Instagram. Je kunt mij bijvoorbeeld vinden op Instagram: @jufineenkleutergroep
Winactie!
Credu is altijd aanwezig op inspiratiedagen van Kleuteruniversiteit met de meest leuke en handige spullen voor in jouw groep. In hun webwinkel is het echt een feestje om lekker te neuzen en via hun nieuwsbrief word je extra geïnspireerd met leuke tips en suggesties. Kortom, Credu en Kleuteruniversiteit passen heel goed bij elkaar. Naar aanleiding van deze blog over sensomotoriek wilden we de lezers van de blog eens verrassen. Veel van de genoemde materialen in deze blog kun je namelijk winnen. Credu stelde een sensomotoriekpakket samen t.w.v. €25,-!
Wil jij kans maken om dit pakket te winnen? Beantwoord dan de volgende vraag:
Hoeveel in het blog genoemde materialen zie je terug op de foto van Credu?
Mail je antwoord naar: info@kleuteruniversiteit.nl onder vermelding van ‘prijsvraag Credu’ en vergeet daarbij niet jouw adres te vermelden. Geef op Facebook en Instagram (@Kleuteruniversiteit) aan dat je meedoet met de actie en attendeer je collega’s. (Items uit een set tellen als één item).
Volg je Credu al op Facebook en Instagram? Ze posten regelmatig inspirerende suggesties met de materialen. Zeker het volgen waard!
De winnaar wordt op zondag 28 oktober 2018 bekend gemaakt.