Inspiratieblog: Thematisch werken in een combinatiegroep 1-2-3

Thematisch werken met groep 3? Jazeker en dan het liefst in een combinatiegroep met groep (1 en) 2. Arina en Ester hebben beiden een combinatiegroep. Arina werkt op IKC De Brink in Zwijndrecht en heeft een groep 2-3. Ester werkt op de Bosbergschool in Hollandsche Rading en heeft een groep 1-2-3. Het werken in een combinatiegroep heeft bijzonder veel voordelen en bevalt Arina en Ester uitstekend! In deze blog nemen zij je mee in de manier van thematisch onderwijs aan de hand van de projecten van Kleuteruniversiteit en Junioruniversiteit.

Verschillende visies

Binnen het kindcentrum van Arina is de aanleiding van een combinatiegroep 2/3 uit noodzaak geboren. Het leerlingaantal is te laag voor het inrichten van twee groepen 3 en er zijn juist weer teveel kinderen voor één groep 3. Doordat ze nu meerdere jaren met een groep 2/3 aan het werken zijn, is er een visie ontstaan. Zo is de overgang van groep 2 naar 3 door de vorming van deze groep verkleind. Groep 3 werkt zoveel mogelijk thematisch en spelenderwijs. Bovendien wordt de verbinding tussen de groepen 1/2 en 3 duidelijk vergroot. Er wordt zoveel mogelijk geprobeerd om aan dezelfde thema’s te werken en de doelen van groep 3 waar mogelijk in de hoeken toe te voegen. Een groep 2/3 kan goed aansluiten op de verschillen binnen de ontwikkeling die er bij kinderen zijn.

Bij Ester op de Bosbergschool is de combinatiegroep eveneens uit noodzaak ontstaan vanwege een laag leerlingenaantal. Er is wel zeer bewust eerst een jaar de tijd genomen om een geheel nieuw onderwijsconcept te ontwikkelen met een visie op de ontwikkeling van het jonge kind. Omdat er naar een 3 groepensysteem werd gezocht zijn ze gaan werken in bouwen en groep 1-2-3 vormt daarbij de onderbouw. De middenbouw groep 4-5-6 en de bovenbouw groep 7-8. De combinatie van groep 1-2-3 paste daarin veel beter dan een vaak geziene 3-4 combinatie. Uit ervaring merkt Ester dat kinderen halverwege groep 3 steeds meer toe zijn aan het schoolse leren. De overgang naar het formeel leren in groep 4 gaat een stuk soepeler dan de vroegere overgang van 2 naar 3. “In de onderbouw werken we thematisch en spelenderwijs. Ook bij ons kunnen de groep 3 leerlingen nog ruim gebruik maken van de hoeken waarin we de doelen zoveel mogelijk aan bod laten komen.”

Samen doen wat samen kan

Binnen een combinatiegroep (1)-2-3 is het waardevol om de dingen die samen kunnen ook samen te doen. Door gebruik te maken van de projecten van Kleuteruniversiteit in combinatie met de L.I.F.T. of plusprojecten van Kleuteruniversiteit en de projecten van Junioruniversiteit blijkt in de praktijk het thema voor de groepen goed te combineren te zijn.

L.I.F.T. projecten zijn gemaakt om naast bestaande projecten te gebruiken en zijn gebaseerd op hetzelfde prentenboek als het basis Kleuteruniversiteit project. L.I.F.T. projecten doen een beroep op hogere orde denkvaardigheden zoals analyseren, evalueren en creëren. Dit soort opdrachten passen goed bij de onderwijsbehoefte van kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong en ook zeker voor de kinderen van groep 3.

Junioruniversiteit gebruikt over het algemeen ook vaak een (prenten)boek als uitgangspunt. Bij de projecten ligt de nadruk op spelend en ontdekkend leren. De projecten voor groep 3 sluiten aan bij de doelen van deze groep. Inmiddels zijn er een groot aantal projecten van Kleuteruniversiteit met daarnaast een aansluitend project van Junioruniversiteit.

Keuze van thema en project

De keuze van een project komt in het kindcentrum waar Arina werkt op verschillende manieren tot stand. Een project kan gekozen worden vanuit de behoefte van groep 2 kijkend naar de te leren doelen of het onderwerp. Een andere invalshoek is dat de keuze van een project wordt bepaald door deze te laten aansluiten bij een onderwerp van de leesmethode van groep 3. Thema’s staan niet aan het begin van het onderwijsjaar vast. Kinderen hebben inbreng, er wordt ingesprongen op actualiteit of er wordt gekeken welke doelen extra aandacht verdienen.

Zo werkten de kinderen in de groep van Arina met het project Dat is MIJN bloem en de kinderen van groep 3 met het L.I.F.T. project bij dit project. De kinderen van groep 2 die meer uitdaging behoeven, kunnen ook aanhaken bij het L.I.F.T. project. Ook heeft groep 2 gewerkt met het project Rikki en de maan van Kleuteruniversiteit en groep 3 met het project Op reis door het heelal van Junioruniversiteit. Dezelfde twee projecten combineerde Ester ook in haar groep 1-2-3.

Bij Ester staan de thema’s ook niet vast en werken ze schoolbreed met IPC. In de onderbouw wordt er gewerkt met early years. Drie van de thema’s zijn dan ook IPC thema’s. De andere drie thema’s kiezen de kinderen zelf, of worden gekozen op basis van actualiteit. Op de Bosbergschool werkt de onderbouw (ook voor groep 3) niet volgens aan de hand van methode, maar met de leerlijnen van Parnassys. Dat maakt het makkelijker om met alle kinderen aan hetzelfde doel te werken. Ieder op het eigen niveau. Er wordt eerst een keuze voor een thema gemaakt. Daarna wordt er gekeken welke projecten van Kleuteruniverstiteit en Junioruniversiteit daar goed bij passen.

Voordelen en nadelen van een combinatiegroep

Er zijn een hoop voordelen aan het werken met een combinatiegroep. Zowel Ester als Arina vinden het grootste voordeel dat het makkelijker is om aan de behoefte van de kinderen te voldoen. Doordat er door allen aan hetzelfde doel en thema wordt gewerkt, kunnen er kringen en activiteiten op niveau aangeboden worden waarbij de groepen in diverse samenstellingen worden gecombineerd. Ook brengt het meespelen van groep 3 in de hoeken een enorme verrijking op het gebied van taal en rekenen mee. Ester: ”In de praktijk zie ik dat veel jongere leerlingen die daaraan toe zijn zich optrekken aan de groep 3 leerlingen, terwijl het juist voor de groep 3 leerlingen enorm fijn is om nog te kunnen spelen en een veel dynamischer dagindeling hebben dan bij een meer traditionele groep 3 of een 3-4 combinatie”.

Zoals bij alles zijn er niet alleen voordelen aan een 1-2-3 combinatie. Er zijn ook een aantal nadelen en het is wel zo eerlijk om die eveneens te benoemen. Voor Ester is het grootste nadeel dat er ook nog het gehele jaar instroom is van groep 1 kinderen. Ester: “Dat vind ik in een 1-2-3 combinatie toch ingewikkelder dan in een 1-2. Ook kost het werken zonder methode iets meer tijd omdat je zelf de lessen moet samenstellen en de kinderen volgt in wat ze nodig hebben. Gelukkig nemen de projecten van KU en JU daar al een deel van uit handen.” Arina staat zonder ondersteuning voor groep 2/3. Zij geeft aan dat het fijn is om of groep 2 of groep 3 op sommige momenten zonder de andere kinderen in de groep te hebben. Zo is de focus een deel van de dag alleen op de betreffende kinderen. Een uitdaging is ook om de leermomenten goed te overdenken. Wat kunnen de kinderen zelfstandig en waarbij hebben ze begeleiding van de leerkracht bij nodig? Ook ervaart Arina het gevoel de hele dag “aan” te staan in de combinatiegroep 2/3.

Maar dit alles weegt niet op tegen de vele voordelen en de kansen binnen een groep (1)-2-3 combinatie. Ester raadt een combinatiegroep zeker aan. “Ik zou echt niet meer terug willen naar de oude situatie. De kinderen zijn blijer, de overgang naar de volgende groep is veel soepeler en het eenvoudiger op een natuurlijke manier passend aanbod te voorzien”. Ook Arina ziet heel veel kansen in een groep 2/3 combinatie.  Het thematisch, spelend en ontdekkend leren gaat vloeiend in elkaar over en biedt kinderen de mogelijkheid om zich op hun eigen niveau en tempo te ontwikkelen.

Mocht je aan de slag gaan met het combineren van projecten van Kleuteruniversiteit en Junioruniversiteit, deel dan vooral een foto in de Facebookgroep Vrienden van Kleuteruniversiteit. Wil je meer van het werken in combinatiegroepen (1) -2-3 zien? Volg ons dan op Instagram: @jufesterklaver en @juf_arina.