Sensopatisch spel bij kleuters

Marleen Overweel is ambassadeur bij Kleuteruniversiteit en staat voor groep 1-2 op Daltonschool Nicolaas in Doorn. In haar klas heeft ze plek gemaakt voor sensopatisch spel. In deze hoek staan twee grote bakken op pootjes (een verbouwde Ikea commode) waarin ze bewust sensopatisch spel aanbiedt. In deze blog lees je wat sensopatisch spel is en wat je ermee kunt doen in jouw klas.

Wat is Sensopatisch spel?

Senso betekent zintuigen, patisch staat voor beleven. Sensopatisch spel is het beleven van de zintuigen door middel van spel. Het mooie van sensopatisch spel is dat het heel laagdrempelig is. Het is spelen met weinig verwachtingen en het veelal zelf invullen van het spel. Dit maakt dat het ook heel prettig is voor kinderen die lastig tot spel kunnen komen.

Tijdens sensopatisch spel speel je met materialen zonder vaste vorm. Denk hierbij bijvoorbeeld aan zand, klei, kralen, rijst, bonen, water, scheerschuim, houtkrullen, koffiebonen of waterparels. Tijdens dit spel ontdekken kinderen verschillende structuren, geuren en geluiden. Ze ontdekken wat ze fijn vinden voelen en wat niet. Veel kinderen genieten bijvoorbeeld van het spelen met scheerschuim, maar er zijn ook kinderen die hier niets van moeten hebben.

Sensopatisch spel heeft vaak een enorme aantrekkingskracht op kinderen. Ze zijn nieuwsgierig en willen ontdekken en experimenteren met de materialen. Hoe ruikt het? Hoe voelt het? Bij elk thema bied ik nieuw materiaal aan in de tafel die wij hiervoor gebruiken. Dit wekt interesse in het nieuwe thema en er wordt volop mee gespeeld.

Door zelf te ontdekken en experimenteren leren kinderen ontzettend veel. Het spel hoeft dus niet gekoppeld te zijn aan een doel om leerzaam te zijn. Wil je dit wel, dan kun je eenvoudig taal- en rekendoelen verwerken in het sensopatische spel.

Taalactiviteiten

In de Sinterklaasperiode heb ik gekleurd rijst en kleine houten letters in de bak gedaan. De kinderen zochten hun eigen ‘chocoladeletter’ en de letter van hun moeder, vriendje etc.

De sensopatische tafel kan ook worden gebruikt als thematafel. Voeg de personages uit het prentenboek toe waar je mee werkt. Dit kan met geschilderde pegdolls, maar ook eenvoudig door een plaatje van het personage te printen en op een blokje of wc rolletje te plakken. In het spel spelen de kinderen het boek na en verzinnen ze eigen verhalen rondom deze personages.
Voor het thema lente en Pasen heb ik verschillende eieren klaarliggen. Ze kunnen er vrij mee spelen, ze sorteren op kleur, maar ze kunnen ook spelen met de letters die op de eieren staan.
Leg woordkaartjes tussen het materiaal en vraag de kinderen om deze woorden na te leggen met de eieren. Je kunt ze ook zelf woorden laten vormen.

Rekenactiviteiten

Ook rekendoelen kun je goed aan bod laten komen. Voeg een weegschaal toe en laat de kinderen verschillende materialen wegen. Zo had ik laatst met het thema onder water blauwe rijst en zout in de bak gedaan. Met een zeef scheidde ze het zout van de rijst. Ze deden het in verschillende bakjes en wogen het op de weegschaal. Wat zou zwaarder zijn, het bakje rijst of het bakje zout?

Verstop cijfers tussen het materiaal en laat de kinderen deze zoeken. Dit vinden de kinderen heerlijk, zeker in combinatie van het sorteren van materiaal . Denk aan een potje met een cijfer, een pincet en verschillende pompons. Ze gaan direct aan de slag om deze potjes goed te vullen. In mijn bak liggen vaak verschillende potjes, bakjes en eierdozen waarmee veel gesorteerd, verdeeld en gesplitst wordt. Maak gebruik van verschillend materiaal, lange takjes/korte takjes, groot/klein, dik/dun, en laat de kinderen lekker ontdekken. Regelmatig maak ik tijd om bij de tafel zitten om mee te spelen en gesprekken te voeren waar ik heel bewust deze begrippen naar voren laat komen.

Het spelen met verschillende materialen is ontzettend goed voor de fijne motoriek. Denk hierbij aan oefeningen als: kraaltjes in een potje stoppen, oefenen met een draaidop, het pakken van klein materiaal met een pincet maar ook grotere bewegingen met bijvoorbeeld klei of scheerschuim.

Door loose parts toe te voegen, laat je de kinderen zelf hun eigen spel en fantasie gebruiken. Gebruik bijvoorbeeld blokjes in allerlei vormen en kleuren, doppen, ringetjes, kleine boomstamschijfjes, steentjes en knopen. Dit is materiaal wat geen vastgesteld doel heeft. Veel speelgoed heeft uit zichzelf al een functie, door de prinsessenjurk ben je een prinses en met een politieauto speel je een agent. Het doel van het spel is dan al duidelijk. Loose parts vullen dit niet in, waardoor de fantasie van het kind wordt geprikkeld.

Ik zie dagelijks dat de kinderen genieten van dit spel en dat ze er spelenderwijs enorm veel van leren. Op mijn instagram post deel ik geregeld nieuwe ideeën voor sensopatisch spel. Nieuwsgierig geworden? Neem dan een kijkje mijn Instagramaccount @juf.mar.leen