De magische wereld van de kleuter

Evelyn Dijks is werkzaam in groep 1/2 op Taalschool de WereldDelen in Heerlen en ze is ambassadeur van Kleuteruniversiteit. In haar klas probeert ze zoveel mogelijk de fantasie van haar kleuters te prikkelen. Want ondanks dat de niveaus binnen de groep groot zijn, spreekt het magische denken alle kinderen evenveel aan! De fantasie van de kleuter prikkelen? Dat doet ze onder andere door het inzetten van fantasiedeurtjes. In deze blog vertelt ze daarover.

Magische denken
Een kleuter neemt alle indrukken, verhalen en waarnemingen in zich op, maar vindt het nog lastig om al die informatie voor zichzelf te ordenen. Daarom vult een kleuter de werkelijkheid aan met eigen ideeën en fantasieën. Fantasie en werkelijkheid lopen gemakkelijk door elkaar. De kleuter heeft dit vaak zelf niet in de gaten. De fantasie is soms net zo echt als de realiteit. Ook kan een kleuter onmogelijke verbanden leggen, doordat die nog geen tijdsbesef ervaart. Het denken van een kleuter wordt daardoor ook wel ‘magische denken’ genoemd. Een kleuter is om deze reden niet altijd gemakkelijk te volgen voor een volwassene. Voor de kleuter is het van belang dat het magische denken gestimuleerd wordt en dat de kleuter ruimte heeft om zijn eigen fantasieën te delen.

Prikkelen van de fantasie bij kleuters
De verschillen tussen kleuters zijn vaak groot. Ondanks dat de verschillen qua niveau groot kunnen zijn, spreekt de magische wereld alle kleuters evenveel aan. De betrokkenheid door het prikkelen van hun fantasie, zorgt ervoor dat het thema leeft in de klas. Daarnaast worden de kleuters gestimuleerd om taal te gebruiken; een win-winsituatie. Er zijn verschillende manieren om aan te sluiten bij de fantasiewereld van de kleuter. Eén van die manieren is het inzetten van fantasiedeurtjes in de klas.

Wat zijn fantasiedeurtjes?
Fantasiedeurtjes zijn kleine deurtjes die op een muur geplaatst kunnen worden. Achter het deurtje speelt een fantasieverhaal af. Dit verhaal kan naar eigen inzicht ingevuld worden. Het fantasiedeurtje is zeker geschikt voor kinderen uit groep 1 en 2, doordat zij nog in de fase van het magische denken zitten. Als je met oudere kinderen gebruik wilt maken van de fantasiedeurtjes, is het aan te raden om meer richting de creatieve kant te gaan.

Het is goed om na te denken over een verhaallijn voordat je aan de slag gaat met fantasiedeurtjes. Echter is het aan te raden om hier flexibel mee om te gaan, zodat inbreng van de kleuters mogelijk is.

Hoe kunnen fantasiedeurtjes ingezet worden?
Het inzetten van fantasiedeurtjes kan op verschillende manieren. Hier zijn een aantal ideeën:

• Er zou altijd een deurtje in de klas kunnen zijn, maar de bewoner kan wisselen per thema of per seizoen. Ook zijn aan- en afwezigheid kan wisselen. Denk bijvoorbeeld aan een hoofdpersonage van een prentenboek dat centraal staat in de klas.
• Het fantasiedeurtje kan ingezet worden om zelfvertrouwen en veiligheid bij de kinderen te vergroten. Doordat de kinderen het gevoel hebben dat er altijd een vriendje of vriendinnetje in de buurt is die over hun schouder meekijkt, wordt hun zelfvertrouwen en het gevoel van veiligheid vergroot. Ook kunnen aan de hand van het fantasiedeurtje emoties besproken worden. Denk bijvoorbeeld aan een kleur vlag of een emotiemeter bij het deurtje.
• Het deurtje kan ingezet worden tijdens spannende momenten. De sinterklaasperiode kunnen sommige kinderen als spannend ervaren, dan is het fijn dat ze op iemand kunnen rekenen die achter het deurtje woont.

• Zet het deurtje in bij verjaardagen van kinderen. Telkens als er een kind jarig is, komt bijvoorbeeld de verjaardagsfee’ langs en is het deurtje ergens in de klas.
• Plaats naast het deurtje een brievenbus, zodat er een mogelijkheid is tot communiceren, waardoor de kinderen worden uitgedaagd tot ontluikende geletterdheid.

De mogelijkheden met het fantasiedeurtje zijn eindeloos. In mijn klas heb ik de fantasiedeurtjes onder andere ingezet bij het thema De ridder zonder billen en tijdens de herfst!

De ridder zonder billen
Op de eerste dag van het thema vonden de kinderen in de klas een fantasiedeurtje met voetsporen. De fantasie van de kinderen was gelijk geprikkeld. De hele dag hebben we nagedacht over wie er achter het deurtje zou kunnen wonen. Af en toe hoorden de kinderen geluiden achter de deur of keken zij door het sleutelgat en vertelden ze wat ze zagen. Hierbij kregen ze de opdracht om een tekening te maken van hetgeen wat zij zagen, terwijl zij door het sleutelgat keken.

Draak Daan
De volgende dag lag er een brief bij het deurtje. De brief was van draak Daan. Draak Daan woonde achter het deurtje in onze klas. Draak Daan was ziek en gaf de kinderen het recept voor drakensoep. Door de drakensoep werd draak Daan beter. De kinderen mochten hem helpen en moesten het recept volgen voor het maken van de drakensoep. Een aantal dagen later voelde draak Daan zich een stuk beter door de soep die wij gemaakt hadden. Echter had draak Daan daarna pijn aan zijn tand, omdat hij in een wild gevecht de billen van zijn vriend ridder Rens had opgegeten. Al snel ontstond er een kringgesprek over de tandarts. We bespraken dat draak Daan naar de tandarts moest gaan en schreven dat in een brief terug.

Ridder Rens
In de tweede week vonden we een nieuw deurtje in de klas. Bij het deurtje lag een zwaard en een brief. Wederom was de fantasie van de kinderen geprikkeld. Het deurtje moest wel van ridder Rens zijn, want een ridder heeft een zwaard. In de brief stond inderdaad dat ridder Rens ook in onze klas woonde. Hij was verdrietig, want hij had geen billen meer en de prinses wilde alleen met hem trouwen als hij billen had. Hij vroeg ons of we hem konden helpen aan nieuwe billen. De kinderen in de klas hadden al snel het idee om een billenwinkel te maken, net zoals in het boek De ridder zonder billen.

In de derde week gingen we samen met ridder Rens op zoek naar zijn prinses. Toen de ridder en de prinses elkaar hadden gevonden, hebben we het trouwfeest uit het project van de ridder zonder billen georganiseerd. Tot slot kregen we een filmpje van de prinses, de ridder en de draak. Ze vertelden dat ze naar een nieuwe klas gingen, om andere kinderen het verhaal van de prinses, de ridder en de draak te vertellen. De fee toverde alle deurtjes weg!

Kabouter Tikketak
Niet alleen tijdens het project van De ridder zonder billen hadden we een deurtje in de klas. Ook in de herfst hebben we een fantasiedeurtje ingezet. In de klas vonden we een rood deurtje, met een paddenstoel en een grasmatje. Wederom was de fantasie van de kleuters geprikkeld. In het kringgesprek bespraken we wie er woonde. De volgende dag kregen we een brief van een kabouter. Achter het deurtje woonde kabouter Tikketak. Kabouter Tikketak was zijn kaboutervriendjes kwijt. We voerden verschillende opdrachten uit en vonden telkens een nieuw kaboutervriendje. Aan het einde van het thema gingen we samen met de kinderen op kabouterjacht. Toen we alle kaboutervriendjes hadden gevonden, ging kabouter Tikketak samen met zijn kaboutervriendjes weer terug naar het kabouterbos.

Conclusie
Fantasiedeurtjes zijn een ideaal hulpmiddel om de fantasie van de kleuters te prikkelen. Probeer zoveel mogelijk aan te sluiten bij het magische denken van de kleuter en laat de kleuter vooral veel eigen fantasie inbrengen en durf de verhaallijn los te laten. Door het samen sparren over wie er achter het deurtje kan wonen, komen de leukste gesprekken op gang!

Wil je meer van mijn NT2-kleuterklas zien? Volg me dan op Instagram via @juf_evelyn. Wil je meepraten over het kleuteronderwijs, doe dit dan in de Facebook-groep Vrienden van Kleuteruniversiteit.