Tips voor thuis: zelfstandig spelen is een must

Een vraag van ouders die we bij Kleuteruniversiteit regelmatig krijgen is: hoe krijg ik mijn kind zover dat hij/zij zelfstandig gaat spelen? De sleutel tot de oplossing? Die ligt vaak bij jou, als ouder. Wil je jouw kind zelfstandig laten spelen? Dat kan zeker! Lees onze adviezen in dit blog en leer meer over het belang van zelfstandig spelen.

Het belang van zelfstandig spelen:

Zelfstandig spelen is goed en noodzakelijk voor kinderen en net zo belangrijk als het kunnen spelen in een groep. Kinderen zijn niet zielig als ze alleen in de zandbak spelen. Waarschijnlijk zijn ze diep verzonken in hun eigen fantasie. Het is soms juist heel prettig om je af te zonderen in onze drukke, prikkelrijke wereld. Het geeft kinderen de gelegenheid om te ontspannen, de emoties te reguleren en om hun brein wat rust te gunnen.

Zelfstandig spelen is noodzakelijk omdat kinderen de vaardigheden moeten leren om zichzelf te hanteren in verschillende situaties. Wanneer ze alle rust krijgen, ontdekken ze zelf wat ze moeten doen in bepaalde situaties. En ook als ze tegen problemen aanlopen, is dat juist goed. Kinderen mogen best wat tegenslagen op de weg ontdekken. Daar worden ze vindingrijk van. Volwassenen vertellen kinderen veel te vaak wat ze moeten doen en in een aantal gevallen is dat ook nodig. Routines, buitenschoolse activiteiten, afspraken etcetera, daar is absoluut ouderlijke inmenging bij nodig. Maar geef kinderen de mogelijkheid te oefenen en na te denken wat ze wel zelfstandig zouden kunnen doen.

Ga jij je maar lekker vervelen!

Verveelt je kind zich? Goed zo! Daar worden ze creatief van. Verveling is zelfs een essentieel onderdeel in de ontwikkeling van kinderen. Ze hoeven niet continu vermaakt te worden, ze moeten vooral leren zichzelf te vermaken. Verveling zorgt uiteindelijk voor fantasie, creativiteit, probleemoplossend denken, het vormen van relaties, zelfvertrouwen en maakt gelukkig. Dus laat ook toe dat je kind zich verveelt. Want dan gaan ze op zoek, gaan ze op ontdekking en die ontdekkingen creëren geweldige leermomenten.

Hoe begin je?

Als je kind moeite heeft met zelfstandig spelen, dan heeft dat vaak een oorzaak. Wellicht helpen deze tips om die oorzaak te vinden en zo het zelfstandig spelen van je kind te bevorderen.

Richt een aantrekkelijke speelhoek in

Het creëren van een plek waar kinderen zich lekker voelen is van cruciaal belang, wil je kinderen zelfstandig laten spelen. Het plaatsen van veel materialen wil niet per se zeggen dat het spel ervan verbetert. Vaak vinden kinderen het dan juist lastig om een keuze te maken en de concentratie te houden bij waar ze mee bezig zijn. Ze zullen dan eerder afhaken.
Zorg ervoor dat het materiaal goed bereikbaar en hanteerbaar is voor je kind. Wanneer de materialen in een te grote doos of kist zitten waar ze zelf moeilijk bij kunnen of die te zwaar is, zullen ze het niet zonder jouw hulp kunnen.

Zorg voor de juiste materialen

De spelmaterialen moeten passen bij de leeftijd en de ontwikkeling van je kind. Materiaal dat frustreert kun je beter even opbergen in de kast. Dat komt dan in een latere fase wel weer van pas. Ook materialen waarbij je ze continu moet helpen, zijn niet de juiste speelmaterialen voor jouw kind. Ze leren er dan alleen van dat het lukt als jij ze helpt. Een keer helpen kan natuurlijk om ze te laten zien hoe het werkt. Maar lukt het vervolgens niet, dan is het beter om het speelgoed nog even op te bergen voor later.
Vermijd ook materialen die het spel voor je kind spelen of bepalen. Materialen die praten of geluiden maken dicteren het spel voor je kind en vullen in wat ze moeten doen. Kinderen worden dan afwachtend in plaats van dat hun fantasie de overhand neemt en ze laat verdwalen in hun eigen wereld. Pratend en bewegend speelgoed doen iets voor je kind, dus waarom zouden ze zelf nog iets doen? Het neemt de ontdekking weg en maakt kinderen passief, terwijl we juist actief, fantasierijk spel willen zien. Daar leren kinderen ontzettend veel van. Zorg voor speelgoed dat kinderen keer op keer opnieuw kunnen gebruiken en steeds weer anders kunnen inzetten.

Schermtijd

Een tablet, computer of televisie, het zijn handige middelen die als oppas kunnen dienen. Deze apparaten zijn in de 21ste eeuw ook niet meer weg te denken. Wij zijn ook zeker niet tegen het gebruik van deze apparaten. Het zijn uitstekende middelen die kunnen helpen bij het bereiken van een doel. Toch leert je kind minder van kijken dan van zelf actief bezig zijn. Beperk daarom de schermtijd en stel vastgestelde tijden in. Zorg ook dat de televisie thuis niet op de achtergrond aan staat. Dit leidt af van het spel.

Evalueer jouw gedrag

Als je kind maar moeilijk zelfstandig kan of wil spelen, is het de moeite waard om eens naar het eigen handelen te kijken. Misschien laat je onbewust ergens wel weten dat je er geen vertrouwen in hebt dat je kind zelfstandig zou kunnen spelen. Een kind reageert vaak op het gedrag van ouders dus het is goed om daar rekening mee te houden. Geef je kind het vertrouwen. Als jij laat merken dat je niet verwacht dat je kind langdurig zelfstandig zou kunnen spelen, gaat hij die verwachting waarschijnlijk ook waar maken omdat je dit door je lichaamstaal of uitingen laat doorschemeren. Als je je kind boos wegstuurt met het bericht: ‘ga spelen’, dan voelt dat niet als aantrekkelijk. Ze hebben in de gaten dat je van ze af wilt. Evalueer dus jouw handelen en reacties en pas je gedrag aan waar nodig.

Volg het spel

Volg het spel en stimuleer, maar controleer het niet. Geef je kind niet het idee dat jouw ideeën beter, leuker of leerzamer zijn. Je volgt het spel zo passief mogelijk maar toont wel betrokkenheid. Dit leert ze dat ze zelf in staat zijn om beslissingen te nemen en dat hun ideeën de moeite waard zijn. Als jouw kind een auto gebruikt als telefoon, dan is het in zijn fantasie ook echt een telefoon. Je hoeft je kind niet te corrigeren. Je bedoelt het vast goed, maar als je dit vaak doet leer je je kind dat hij altijd naar jou moet kijken of hij het wel goed doet. Er is geen ‘juiste’ manier om te spelen.

Stap voor stap

Als je kind niet gewend is om zelfstandig te spelen, zou hij/zij dit moeten leren. Begin door naast je kind te zitten zonder iets te doen. Als je merkt dat je kind in het spel opgaat, kun je proberen ergens anders te gaan zitten. Zelfstandig spelen hoeft niet te betekenen dat je kind zich alleen in een ruimte moet bevinden. Je kind zal het een geruststelling vinden dat je nog in de buurt bent.

Geef ze de ruimte

Dat bedoelen we eigenlijk zowel letterlijk als figuurlijk. Laat ze lekker spelen en geef ze de rust. Geef tussentijds geen aanmoediging of commentaar. Spelen is het geboorterecht van kinderen en je wilt ze als ouder daar de kans voor geven zonder onderbrekingen. Als je commentaar, aanmoediging of complimenten geeft, verdwijnt de aandacht voor het spel en verschuift deze naar jou. Als ze zoet gespeeld hebben, verdienen ze daar ook geen beloning voor. Spelen is geen klusje of een straf, het is noodzakelijk voor de ontwikkeling van kinderen. Zie het als het werk van je kind, zij zijn de baas en jij de assistent. Vermaak ze niet tijdens hun spelmomenten, maar ga mee in hun spel als ze je even opzoeken. Speel een klant in hun restaurant of de patiënt in het ziekenhuis. Je bent dan even niet met andere dingen bezig en zorgt dat je kind in zijn/haar spel kan blijven.

Observeer je kind

Wanneer je soms even opkijkt en het spel van je kind observeert, kun je interessante ontdekkingen doen die je veel leren over de ontwikkeling van je kind. Waar liggen zijn interesses? Kan hij al tellen? Waar heeft hij moeite mee? Door dit te registreren, kun je op een ander moment er samen aandacht aan besteden.

Ga naar buiten

Spelen met andere kinderen leert jouw kind dat hij zich prima kan redden zonder jou. En als kinderen buiten zijn, is het gemakkelijker om contact te maken met anderen.

Hier spelen jonge kinderen graag mee

Er zijn materialen die het spel optimaal uitlokken en zorgen voor creativiteit, vindingrijkheid, uitdaging en fantasie. We noemen dit speelgoed materiaal met een ‘open eind’.  Hier onze suggesties:

• Zet eens een wigwam of tent in de kamer en leg er kussens, dekens en boeken in.
• Magneten zijn magisch! Kinderen kunnen hier uren mee spelen.
• Treinbaan
• Blokken / Kapla
• Speelfiguren
• Verkleedkleren
• Winkel
• Klei
• Poppenhuis
• Rijdend materiaal
• Zand

Het zal je niet verbazen dat veel van deze materialen ook op school te vinden zijn. Juist deze materialen stimuleren het spel optimaal en dragen enorm bij aan de algemene ontwikkeling van kinderen.

Tip! Nog een laatste tip: stel je kind zit continu aan de stofzuiger, of aan de computer en moet je steeds waarschuwen dat hij/zij ervan af moet blijven. Dit voorwerp heeft dan duidelijk de interesse van je kind. Zorg dan voor een alternatief: een kinderlaptop of een oud toetsenbord. Kinderen willen hun omgeving imiteren en door ze iets te geven waardoor ze dat kunnen doen, voorzie je in een behoefte.

Bij Kleuteruniversiteit geloven we dat spelen wijzer maakt en we helpen je graag om leerzame activiteiten voor je kind te bedenken. Ga je ermee aan de slag? We zouden het super vinden als je ons een foto of filmpje stuurt. Wil je meer blogs lezen over spelen en leren? Lees dan onze algemene blog met tips voor thuis, onze blog spelen en leren met papier en karton, elke dag muziek, de blog met beweegtips of speltips bij Duplo. Heb je vragen? Mail ons gerust. Je kunt ons ook vinden op Facebook en Instagram.