Inspiratieblog: aan de slag in de timmerhoek

Meriël Bouwman is leerkracht op basisschool Sint Jan in Breezand en ambassadeur bij Kleuteruniversiteit. Meriël werkt sinds 2014 met kleuters. In dit blog vertelt ze over de timmerhoek bij haar op school en beschrijft ze de voordelen. Ook geeft ze tegenargumenten op veel genoemde bezwaren tegen een timmerhoek bij kleuters.

De aanwezigheid van een timmerhoek in een kleutergroep kan veel discussie oproepen. Want … is het niet gevaarlijk? Slaan kinderen niet continu op hun vingers? En dan die herrie! Dat is toch niet om aan te horen, de hele dag door? Toen ik een aantal jaar geleden op mijn school kwam werken was er al een timmerhoek aanwezig. Veel Klossers zijn ook bekend met de voordelen van een timmerhoek, maar deze hoek is al lang niet meer standaard te vinden in kleutergroepen. Dat is echt jammer, vind ik. De afgelopen jaren is de timmerhoek een wezenlijk onderdeel geworden van het spelaanbod in mijn groep en echt niet meer weg te denken. In dit blog vertel ik je graag hoe ik de timmertafel inzet en wat de kinderen zoal uitvoeren. Ook zal ik een aantal bekende bezwaren bespreken. Dus, lijkt een timmerhoek je wel wat, maar zie je nog veel beren op de weg? Lees dan vooral verder.

In mijn school staat de timmerhoek op de gang van de kleutergroepen en alle kleutergroepen maken er gebruik van. De timmerhoek staat afgebeeld op het kiesbord en is dus een vast onderdeel van het spelaanbod. In principe mogen de kinderen hier altijd zelf bedenken wat ze gaan timmeren. Soms bieden we opdrachten aan. Zo hebben we tijdens de sinterklaasperiode de kinderen een mijter laten maken.

Onze timmertafel is een werkbank met een bankschroef, waar een omlijsting omheen is getimmerd. Zo kunnen we alle spullen goed opruimen. Bij de timmertafel zijn altijd hamers, hout en spijkers aanwezig. Ook bieden we geregeld schuurpapier aan en leggen we diverse meetinstrumenten neer zoals een rolmaat of duimstok. We zorgen ervoor dat er schrijfmateriaal ligt zodat de kinderen zelf een schets kunnen maken of iets op hun timmerwerk kunnen tekenen of schrijven. Van de lokale bouwmarkt of van ouders krijgen we hout. Wij proberen erop te letten dat we hout aanbieden wat zacht is, zodat de kinderen minder moeite hebben om spijkers in het hout te slaan én vanwege het geluid. Voor het gebruik van zacht hout heb je minder kracht nodig dan met hard hout en dit scheelt aanzienlijk qua geluid.

Veiligheid?

Een vaak gehoord argument om geen timmerhoek te nemen: “Een timmerhoek? Dat is toch ontzettend gevaarlijk met jonge kinderen?” . Dat valt echt reuze mee. Gedurende de periode dat ik met kleuters werk, heb ik nog maar één keer een splinter uit een vinger moeten halen. Natuurlijk slaat er ook wel eens een kind op zijn vinger, maar dit is nooit heel ernstig. Ik ben ook van mening dat ze hier van leren. Een spijker in het hout krijgen is een kwestie van durven, kracht en doorzetten. En kinderen doen op deze manier succeservaringen op. Wel heb ik een goede tip om de kans te verkleinen dat er daadwerkelijk op de vingers wordt geslagen: bied wasknijpers aan bij de timmertafel. De kinderen kunnen met de wasknijper de spijker vastklemmen, zo is er meer afstand tussen de vingers en de hamerkop.

Bij de timmerhoek gelden natuurlijk ook regels:

• Het gereedschap blijft bij de timmertafel, de kinderen mogen er niet mee gaan rondlopen.
• We letten op het juiste gebruik van de hamer. Er zijn kinderen die een hele grote zwaai maken met de hamer, waarbij ze hun omgeving een beetje vergeten.
• Leer de kinderen dat ze spijkers die uitsteken, krom slaan. Zo kunnen ze zichzelf of anderen niet bezeren met een uitstekende spijker.

Als de afspraken helder zijn, komt het neer op vertrouwen hebben en vertrouwen geven aan de kinderen. Bij ons op school is er behalve een splinter en het slaan op een vinger nog nooit een ongeluk gebeurd.

Lawaai?

Een van de argumenten om geen timmerhoek aan te bieden is dat het veel lawaai geeft. Bij timmeren komt nou eenmaal geluid vrij. Hier zijn mijn tips om de herrie te beperken:

• Kies een strategische plek voor de hoek waar de rest van de school zo min mogelijk hinder ondervindt van het lawaai en waar je toch voldoende toezicht kunt houden.
• Zorg ervoor dat het hout niet te hard is. Dat scheelt al enorm qua geluidsoverlast.
• Leg op de timmertafel een stuk zachtboard neer wat het geluid van het timmeren dempt. Er worden ook wel eens tips gegeven om een stuk tapijt of vinyl onder je werkbank te leggen.
• Natuurlijk zou je er ook voor kunnen kiezen om de timmerhoek buiten neer te zetten. Let er dan wel op wie er alsnog overlast van zou kunnen ervaren. Misschien hebben collega’s hun raam openstaan.
• Extra tip: Als je de timmerhoek buiten plaatst, let er dan goed op dat de spijkers bij de timmertafel blijven om lekke banden te voorkomen.

Een jongenshoek?

Bij ons wordt de timmerhoek door zowel jongens als meisjes gekozen. Wel heb ik gemerkt dat meiden het vaak aantrekkelijk vinden als ze hun timmerwerk daarna mogen voorzien van een laag verf. Materiaal toevoegen wat ze op hun werk kunnen vastmaken werkt ook zeer stimulerend. Zo kun je in de lente bloemen van een Hawaiiaanse slinger toevoegen. Andere materialen die je makkelijk kunt toevoegen zijn doppen, kroonkurken, kurk en wol. Door de toevoeging van materialen zullen de kinderen ook weer op andere ideeën komen.

Wat maken de kinderen bij de timmerhoek?

De kinderen mogen bij ons vrij timmeren. De meeste kinderen beginnen met simpelweg het slaan van een spijker in het hout. Zij zijn nog niet bezig met wát ze gaan maken. Vervolgens komt er een fase waarin kinderen in de gaten krijgen dat ze twee of meerdere houtjes aan elkaar kunnen bevestigen. Ook hierbij is het creëren van eindresultaat ondergeschikt aan het experimenteren, maar merk je wel dat er vaak tijdens het timmeren een plan ontstaat. Zo worden er regelmatig vliegtuigen, kruizen, stoplichten en natuurlijk ook zwaarden gemaakt. Kinderen inspireren elkaar ook regelmatig.

Bij het thema ‘Kikker in de kou’ maakte een jongen uit een andere groep zelfstandig een kikker van hout. Een kind uit mijn groep had dit gezien, wilde ook zoiets maken en ging aan de slag. Na een tijdje kwam er duidelijk een lichaam tevoorschijn met daar bovenop een hoofd met twee grote oren; Haas was geboren! De jongen vond dat Haas al klaar was. Hier begon mijn rol als begeleider: ‘Heeft Haas dan geen armen nodig of benen?’ . Dit was natuurlijk wel het geval, maar de jongen kon geen goede stukken hout meer in de bak vinden die als ledematen konden dienen. De beschikbare latjes waren te lang. Gelukkig hebben wij een fijne conciërge op school. De jongen ging zelf naar hem toe en vroeg hem of hij de twee latjes doormidden kon zagen. Zo gezegd, zo gedaan. Daarna moest Haas worden geverfd. Tijdens dit mooie proces raakten eveneens weer andere kinderen geïnspireerd. Zo kwamen Eend en Varkentje ook tot leven in de timmerhoek.

De voordelen van de timmerhoek

In deze blog heb ik de bekende bezwaren van een timmerhoek behandeld. Er zijn wat mij betreft geen redenen om het niet te willen introduceren bij kleuters, maar genoeg redenen om het wél te doen. Kleuters zijn voortdurend bezig hun omgeving te imiteren en in een kleutergroep bieden we ze daar de gelegenheid voor. Ze moeten gebeurtenissen immers kunnen verwerken door middel van spel. En klussen is net zo goed een onderdeel van het leven. Het creëren van een timmerbouwwerk leert de kinderen veel over het maken van constructies, veiligheid, het inschatten van risico’s en de eigenschappen van de materialen. Het is avontuurlijk, uitdagend en spannend, en ze doen zeer waardevolle praktijkervaringen op. In een timmerhoek wordt er een beroep gedaan op de motoriek, de creativiteit, de zelfstandigheid, het analytisch vermogen en er komen veel rekenkundige begrippen aan bod. In feite ben je bezig met STEAM. Dus waar wacht je nog op! Verwelkom een timmerhoek in jouw groep en pluk er de vruchten van.

Ik hoop dat dit blog jou geïnspireerd heeft en dat je de timmertafel een kans durft te geven in jouw kleutergroep. Wil je weten hoe je een timmertafel zou kunnen maken? Lees dan ook eens de blog van ambassadeur Jan. In dit blog lees je ook meer over de materialen die je kunt inzetten, de mogelijke bouwwerken die je zou kunnen maken en lees je eveneens over de voordelen van een timmerhoek.

Heb je na het lezen van deze blog nog een vraag stel deze dan in de Facebookgroep Vrienden van Kleuteruniversiteit. Je kunt mij ook vinden op Instagram. Daar geef ik regelmatig een kijkje in mijn groep.