Op avontuur in de hoeken

Een rijke leeromgeving in je lokaal

Anke van Boxmeer (www.jufanke.nl) is specialist jonge kind en leerkracht op basisschool Roald Dahl in Sint-Michielsgestel. Ook is ze werkzaam als educatief auteur voor onder andere Kleuteruniversiteit en uitgeverij Lemniscaat.

Voor kleuters is elke schooldag een nieuw avontuur. Al spelend verkennen zij de wereld. De leeromgeving speelt hierbij een belangrijke rol. In dit artikel geven we je suggesties om met de kinderen op avontuur te gaan in jullie eigen klaslokaal. De hoeken worden avontuurlijk en uitdagend ingericht, zodat de kinderen spelenderwijs groeien. In elke hoek wordt een activiteit gedaan die een onverwachte uitkomst heeft of worden elementen toegevoegd voor een spannende leerervaring. Ga mee op avontuur!

Huishoek – onverwachte uitkomst

Ga in een voorlees- of prentenboek dat de kinderen nog niet kennen op zoek naar een cliffhanger. Lees het verhaal voor en stop op het moment dat het spannend wordt en er van alles kan gebeuren. Laat de kinderen een eigen afloop bedenken en deze in de huishoek naspelen.

Suggesties voor avontuurlijke prentenboeken met een spannend moment:

• Een avontuur voor Lia en Leeuw
• Woeste Willem
• Ridder Uil
• Wij gaan op berenjacht
• Ga je mee?

Voeg attributen aan de huishoek toe die de kinderen bij hun zelfverzonnen verhaal kunnen gebruiken of die ideeën geven voor hun spel. Denk aan materialen die passen bij het voorlees- of prentenboek dat je hebt gekozen.

Bijvoorbeeld:
Je leest het boek Een avontuur voor Lia en Leeuw voor en stopt na de zinnen: Toen zag Lia Leeuw. En Leeuw zag Lia. Aan de huishoek voeg je toe: een knuffel van een leeuw, een hondenriem, een hoepel, een muziekdoos en een verjaardagstaart.

Bouwhoek – onverwachte uitkomst

Laat de kinderen met klein of groot bouwmateriaal iets maken waarin een geheim verborgen zit. Ze bedenken eerst wat het geheim is: een bijzonder voorwerp, een geschreven boodschap, een tekening of een verborgen constructie. Daarna gaan ze aan de slag. Ze zorgen ervoor dat er, als ze klaar zijn, een bouwwerk is te zien waarin iets zit dat niet is te zien. Wat zou het geheim zijn?

Bijvoorbeeld:

• De kinderen vinden in het lokaal een goudklompje. Ze verstoppen dit in een bouwwerk.
• De kinderen maken met kleine blokken een geheime kamer. Met grote blokken bouwen ze er een bouwwerk omheen.

Bouwen met groot materiaal – spannende leerervaring

Geef de kinderen de opdracht om voor zichzelf en voor andere kinderen een parcours te bouwen waarbij hoogteverschillen moeten worden overbrugd en/of evenwicht moet worden bewaard. Als het parcours klaar is, leggen de kinderen het af en doen een spannende leerervaring op.

Bijvoorbeeld:

De kinderen maken in de speelzaal of buiten een parcours met hoogteverschillen, steile oppervlakken, gladde ondergronden en wiebelende constructies. Ze gebruiken hiervoor bijvoorbeeld planken, rekken om planken op te laten steunen, banden, een evenwichtsbalk, touwen om aan materiaal te knopen of om zelf aan te hangen, een glijbaan of glijvlak en een buis in combinatie met een plank.

Zandtafel – onverwachte uitkomst

Vul een lage opbergbak, wasmachinelekbak of dienblad met hoge rand met een laag speelzand. Creëer in het zand een kleine speelwereld door aantrekkelijk materiaal toe te voegen. Maak bijvoorbeeld een schateiland met een kleine schatkist, een piratenvlag, glasstenen, een kleine zeef en een speelfiguur van een palmboom. Voeg wat water toe, zodat de kinderen een eiland kunnen vormen. Geef de kinderen een speelfiguur van een piraat. Ze bekijken de speelwereld en bedenken wat de piraat hier gaat doen. Dit spelen ze.

Varieer door in plaats van zand ander materiaal te gebruiken, zodat een spannende leerervaring ontstaat. Denk aan potgrond, bolsters van beukennoten, in heel kleine stukken geknipte schuursponzen, fijne kiezels, erwten, ijsblokjes of knikkers.

Watertafel – spannende leerervaring

Zorg voor een spannende leerervaring met water door de kinderen eens op een andere manier en andere plek met water te laten spelen:

• Haal het theeservies uit de huishoek en zet het op een groepstafel of op een plek op de grond waar geen vloerbedekking is. Vul de theepot met koude thee (met een lekkere geur) en laat de kinderen op een afgebakende plek met het theeservies en de koude thee spelen.
• Zorg voor een poppen- of babybad, een pop, een handdoek, een washand, een spons, een badpuff en een lege badschuim- of shampoofles. Vul het bad met handwarm water en veel sop. De kinderen spelen op een afgebakende plek met de pop en het bad.
• Vul emmers met handwarm water en voeg sponzen, dweilen of kleine waterpistolen toe. Zet de emmers buiten. De kinderen kunnen de fietsen, karren, vensterbanken of het speelhuis poetsen.
• Vul een teil met ijsblokken. Laat de kinderen hiermee experimenteren. Voeg eventueel kleine speelfiguren toe.

Atelier – onverwachte uitkomst

Bekijk surrealistische kunst (op het digibord) en laat de kinderen vertellen wat ze zien.

Suggesties voor surrealistische kunstwerken:

• De kunstwerken van Salvador Dali zoals ‘The Persistance of Memory’ en ‘Ship with butterfly sails’
• De kunstwerken van René Magritte zoals ‘Le fils de l’homme’
• De kunstwerken van Joan Miró zoals ‘Carnaval de Arlequín’

Laat de kinderen zelf surrealistische kunst maken. Ze nemen een alledaags voorwerp in gedachte, bijvoorbeeld iets wat ze in het lokaal zien. Ze tekenen of schilderen dit en geven er een fantasievolle draai aan. Zo kan een groepstafel ineens ondersteboven door de lucht vliegen, met de groepsknuffel erop. Een plant wordt meerdere keren getekend en verandert langzaam in een groen monster met ogen. Het digibord is vloeibaar geworden en ligt als een zwarte waterplas op de grond.

Leeshoek – spannende leerervaring

Tover een oude kast om tot leeskast door de deuren eruit te halen en de kast te vullen met zachte materialen zoals een kindermatras, kussens en plaids. Bevestig een lichtsnoer aan de bovenkant in de kast. Voeg avontuurlijk boeken toe zoals Wij gaan op berenjacht, Ga je mee?, Een avontuur voor Lia en Leeuw, Woeste Willem, Prinses Welmoet, Bang Mannetje en Kleur.

Puzzelkast – onverwachte uitkomst

Ga op zoek naar een puzzel die de kinderen nog niet kennen en waar je makkelijk één of meerdere stukken uit kunt halen, zodat niet meer duidelijk is wat er op de afbeelding gebeurt. Houd deze stukken achterwege. Laat de kinderen de puzzel bekijken en verzinnen wat er gebeurt. Leg hierna alle stukken door elkaar naast het puzzelframe en voeg de ontbrekende stukken hier onopvallend aan toe. De kinderen maken de puzzel en ontdekken al puzzelend het echte verhaal.

Puzzelspel – onverwachte uitkomst

Laat de kinderen figuurlijk ‘puzzelen’. Toon een foto of laat een situatie zien met materialen en stel de vraag: wat is hier gebeurd? Vertel dat iemand een avontuur heeft beleefd, maar welk avontuur? De kinderen verzinnen één of meerdere scenario’s en spelen dit uit. In hun spel vallen de ‘ontbrekende puzzelstukken’ op hun plek.
Bijvoorbeeld:

• Er ligt een omgevallen stoel in het lokaal. Wat is hier gebeurd?
• Er staat een knuffel van een leeuw en daarnaast ligt een sjaal. Wat is er gebeurd?
• Op een foto is een kleine plas water op een vloer te zien. Wat is er gebeurd?