Help! Mijn kleuter wil lezen! – Ondersteunen in plaats van tegenhouden

Door: Maartje Ramakers. Maartje is leerkracht groep 1/2/3 en Specialist Jonge Kind

De ontwikkeling van jonge kinderen verloopt sprongsgewijs. Wat een kind nu nog niet kan, lukt misschien over een maand wel. Het ene kind start de eerste schooldag zonder verwachtingen, het andere is in de veronderstelling direct te leren lezen. Hoe voldoe je aan de behoefte van een jonge kleuter die al een hoop letters kent, hier interesse in heeft of wil leren lezen? Hoe kun je jouw kleuter met interesse in letters en lezen thuis ondersteunen?

Een kleuter die letters interessant vindt, is gemotiveerd om hier meer over te leren. Motivatie die van binnenuit komt, intrinsieke motivatie, is de meest effectieve vorm en zorgt ervoor dat een kind hoogstwaarschijnlijk zeer betrokken en enthousiast is wanneer hij met letters aan de slag kan. Houd letters dus niet krampachtig weg van je kind, maar geef gehoor aan deze interesse. Zo voorkom je dat je kind letters en lezen gaat zien als iets dat ‘nog niet voor kinderen’ is.

Er gaat een hoop vooraf aan de ontwikkeling van een kind voordat het begint met lezen. Een kind dat letters kent, kan niet automatisch lezen. Aan deze vaardigheid liggen specifieke voorwaarden ten. Eerst ontwikkelt zich het bewustzijn van klanken en taal, vervolgens kunnen kinderen spelen met letters. Denk bij het bewustzijn aan: rijmen, klanken onderscheiden, geschreven letters verbinden aan gesproken klanken, woorden hakken en losse letters aan elkaar plakken. Hier kun je spelenderwijs mee oefenen en er zijn verschillende activiteiten waarmee je jouw kleuter ondersteunt:

• Spreek letters fonetisch uit: je benoemt een letter zoals hij echt uitgesproken wordt. De /m/ wordt ‘mmm’ en de /i/ spreek je uit als ‘i’, zoals in ‘ik’, en dus geen ‘ie’. Dit is van belang voor het aan elkaar plakken van letters wanneer kinderen gaan lezen.
• Bied spelenderwijs letters aan. Maak bijvoorbeeld letters met klei of rol een letter van deeg tijdens het bakken. Speel spelletjes waarin letters zitten en bespreek deze samen. Oefen met de naam van je kind, papa of mama en zoek de eerste of laatste letter. Ook deze oefening en begrippen zal jouw kleuter later nog veel horen.
• Laat je kind kennismaken met geschreven taal, zodat letters en woorden betekenis krijgen. Maak duidelijk dat geschreven en gesproken taal gekoppeld zijn. Wijs wanneer je iets voorleest bijvoorbeeld aan waar het geschreven staat.
• Zoek letters in de omgeving. Welke letter hoor je vooraan bij ‘pannenkoek’? Welke letters staan er op de pot pindakaas? Ziet je kind die letters ook op andere verpakkingen? Je oefent zo niet alleen met letters, maar ook met het visueel onderscheiden.
• Lees je kind dagelijks voor. Onderzoek wijst uit dat kinderen die iedere dag voorlezen worden, een significant grotere woordenschat hebben dan kinderen die niet worden voorgelezen.
• Stimuleer je kind, maar laat het vooral los als de interesse in letters verdwijnt.