In bijna elke kleuterklas is mozaïek te vinden en dit wordt vaak gebruikt in combinatie met voorbeeldkaarten. Mozaïek leent zich echter voor nog veel meer toepassingen waarmee je spelenderwijs diverse doelen kunt aanbieden. Ambassadeurs Lyana en Linda delen hiervoor hun tips.
Even terug in de tijd
Wanneer je een rondje loopt door de kleuterklas, kom je in de meeste gevallen een doos met mozaïek tegen. Wist je dat mozaïek al heel oud is? De eerste geglazuurde mozaïektegels werden al in 1500 voor Christus gevonden. In eerste instantie kon je de mooi gekleurde steentjes alleen zien op kunstwerken, maar later was deze kunstvorm ook terug te zien op gebouwen of op straat. Deze, door de Grieken gedane ontdekking, biedt een uitstekende basis voor het werken met patronen.
Doordat je aan meerdere doelen kunt werken met dit materiaal, is het aantrekkelijk voor scholen om het aan te schaffen. Meerdere aanbieders verkopen het ontwikkelingsmateriaal, waarbij de mozaïek van Klazien Smid en Fröbel het meest bekend zijn. Zoals gezegd hebben de Grieken de mogelijkheid gecreëerd om aan de hand van mozaïek met patronen aan de slag te gaan. Met deze insteek is het ontwikkelingsmateriaal voor het onderwijs ontworpen. Het hoofddoel van mozaïek is het ontwikkelen van meetkundige vaardigheden en kennis. Denk hierbij aan het maken van patronen, het namaken van voorbeeldkaarten, herkennen en benoemen van kleuren, maar ook het herkennen en benoemen van vormen en spiegelen. Naast meetkundige doelen kun je ook werken aan andere doelen. Hieronder vind je 11 tips die je op weg kunnen helpen, zodat ook jij mozaïek op een andere manier kan inzetten in de klas.
Tip 1: Maak een figuur met…
Geef de kinderen een opdracht om met bijvoorbeeld de volgende vormen een figuur te maken: vier vierkanten, drie driehoeken en vier rechthoeken. Vraag: Wat kun je hier allemaal van maken? Deze opdracht is ook in tweetallen uit te voeren.
Doelen: het zoeken van de juiste vormen, het juiste aantal zoeken bij een aangegeven cijfer.
Doelen bij het werken in tweetallen: samenwerken en communiceren.
Doet een beroep op het creatief denkvermogen om een succesvol figuur te maken.
Tip 2: Teken na en de ander maakt
Laat deze opdracht in tweetallen uitvoeren. Vraag een kind een figuur te maken van mozaïek. Vervolgens tekent dit kind deze na op papier (of plakt deze na, als op school de plakfiguren aanwezig zijn). Laat een ander kind dit figuur nu namaken.
Doelen: gebruiken van je fantasie, ruimtelijk inzicht, kritisch kijken naar hun eigen werk.
Tip 3: Communicatiespel
Speel een communicatiespel met mozaïek. Plaats een schot tussen twee kinderen. Vraag een kind om een voorbeeld neer te leggen of te tekenen. Vervolgens vertelt hij zo nauwkeurig mogelijk aan het andere kind wat hij moet neerleggen en hoe. Als hij klaar is, wordt het schot weggehaald en kan het gecontroleerd worden.
Doelen: communiceren met de ander, instructies geven aan de ander, kennis van vormen en kleuren, gebruik van je fantasie en creatief denkvermogen.
Tip 4: Tweetal Coach
Gebruik mozaïek met de coöperatieve werkvorm Tweetal Coach. Een kind maakt een voorbeeld van een kaart na. De ander, die er naast zit, kijkt hoe dat gedaan wordt. Is diegene klaar, dan coacht degene die meegekeken heeft. Is het goed, dan krijgt diegene een compliment. Is het NOG niet goed, dan kan de coach helpen om het wel goed te maken door tips te geven. Daarna worden de rollen opgedraaid.
Doelen: ruimtelijk inzicht, sociaal emotionele vorming: oefenen met het geven van complimenten en feedback.
Tip 5: Namaken op afstand
Zorg dat je in de klas twee plekken hebt waar het kind met deze opdracht aan de slag kan. Dit kunnen twee tafels zijn of matjes. De twee plekken moeten een stukje uit elkaar liggen, zodat ze niet van de ene naar de andere plek kunnen kijken.
Op een plek ligt een voorbeeldkaart of figuur klaar. Het kind neemt dit goed in zich op, want het figuur moet op de andere plek worden nagemaakt. Elke keer als het kind naar zijn andere werkplek loopt, mag hij maar één mozaïekvorm meenemen. Hij moet dus goed kijken welke vorm meegenomen wordt en op welke plek deze neergelegd moet worden.
Doelen: kritisch kijken, visuele waarneming, ruimtelijk inzicht, trainen van het visueel geheugen.
Tip 6: Mozaïek en muziek
Speel in de klas een muziekje af en stop deze op verschillende momenten. Op elk stopmoment moet een kind een mozaïekvorm pakken. Na een x-aantal stopmomenten vraag je de kinderen een vorm te maken van hun verzamelde stukjes. Laat ze vervolgens elkaars kunstwerken bekijken en bewonderen.
Doel: fantasie gebruiken, sociaal-emotionele vorming: elkaars kunstwerken leren waarderen.
Tip 7: Kleuren-en een stippendobbelsteen
Laat het kind beide dobbelstenen rollen en deze materialen verzamelen. Wanneer het kind met de stippendobbelsteen drie gegooid heeft en met de kleurendobbelsteen blauw, mag het dus drie blauwe vormen pakken. Doe dit ongeveer vijf keer. Wat kun je er nu van maken?
Mocht je geen kleurendobbelsteen hebben in de kleuren van de in jouw klas aanwezige mozaïek kleuren, kun je deze ook zelf maken.
Doelen: tellen, aantallen koppelen aan getalbeelden, gebruik van je fantasie.
Tip 8: Stappenplan
Geef het kind een voorbeeldkaart en laat het eerst alle vormen verzamelen uit het bakje die het denkt nodig te hebben om het voorbeeld goed na te kunnen maken. Laat ze ook aangeven hoeveel van welke vorm ze er hebben gepakt. Vervolgens wordt het voorbeeld nagemaakt en wordt er gekeken of het goed ingeschat was.
Doelen: tellen, kennis van vormen, analyseren.
Tip 9: Kunstwerk
Maak samen een groot kunstwerk door voorbeeldkaarten te combineren. De kinderen denken vooraf na welke twee voorbeeldkaarten goed bij elkaar zouden passen.
Doelen: creatief denken, samenwerken en communiceren.
Tip 10: Om en om
Laat twee kinderen samenwerken aan een voorbeeldkaart. Om beurten rollen ze met een dobbelsteen en pakken deze hoeveelheid vormen. Wie met de laatste vorm het voorbeeld af kan maken, heeft de kaart gewonnen.
Doelen: tellen, kritisch waarnemen.
Tip 11: Wedstrijdje
Leg een voorbeeldkaart neer. Wie deze als eerste heeft nagemaakt, geeft een signaal. Samen controleren de kinderen of het antwoord klopt. Is het goed nagemaakt, dan heeft dit kind de kaart gewonnen. Zo niet, dan kijken ze er samen naar en maken ze hem alsnog goed. Een variant hierop is het gebruiken van een zandloper.
Doelen: ruimtelijk inzicht, sociaal-emotionele vorming: omgaan met wedstrijdelement.
Wist je trouwens dat Kleuteruniversiteit een aantal mozaïek pakketten heeft? Deze vind je hier. Daarnaast zijn er ook magnetische mozaïek figuren te koop bij Educo en Heutink. Zo verschuiven de vormen niet makkelijk en kunnen de kinderen nog beter aan de slag met het maken van mooie figuren.
Omdat Pasen en lente bijna in aantocht zijn hebben we een leuke gratis download gemaakt. Deze vind je hier of onderaan de pagina!
We hopen dat je geïnspireerd bent geraakt door deze tips en ziet dat er veel meer mogelijkheden zijn met mozaïek. Mocht je nu zelf nog leuke tips hebben, dan horen we deze natuurlijk graag op de Facebook pagina ‘De vrienden van Kleuteruniversiteit! Wil je nog meer zien van wat wij in onze klassen doen, volg ons dan op onze Instagram @deklasvanjuflyana en @juflinda.m.
Download
Mozaïeksjablonen Lente & Pasen