Ondersteunende gebaren in de klas

Susanne Oversier is leerkracht op de A.J Schreuderschool, een school voor zeer moeilijk lerende kinderen. Daarnaast is ze ambassadeur van Kleuteruniversiteit. In deze blog vertelt ze over het werken met ondersteunende gebaren in de klas en dat deze ook heel goed te gebruiken zijn in het regulier onderwijs.

Wat zijn ondersteunende gebaren?
Binnen het ZML onderwijs wordt geadviseerd door onder andere logopedisten om gebruik te maken van Nederlands met Gebaren (NmG), gesproken Nederlands dat ondersteund wordt door gebaren. De gebaren komen vanuit de Nederlandse gebarentaal. Je ondersteunt hierbij in een zin niet ieder woord, maar de kern van de zin. Als je bijvoorbeeld zegt tegen de kinderen: ‘Goedemorgen allemaal, pak je stoel en kom in de kring zitten’, dan gebaar je niet alle woorden, maar kies je voor de woorden: goedemorgen, allemaal, pak, stoel, kom, in, kring, zitten. Hierdoor zien en begrijpen de kinderen de kern van de zin en begrijpen ze wat er tegen ze gezegd wordt en wat ze moeten gaan doen.

Het gebruik van NmG in de klas
Het gebruik van gebaren is belangrijk voor kinderen die niet of nauwelijks spreken, slecht verstaanbaar zijn of voor kinderen die gebaren nodig hebben voor de ondersteuning van hun taalbegrip. Dit geeft aan hoe goed NmG past binnen het ZML onderwijs, want alle bovenstaande kenmerken zijn toepasselijk bij veel kinderen binnen onze doelgroep. Maar het gebruiken van NmG is niet alleen geschikt voor kinderen in het ZML onderwijs, maar ook voor kinderen in het regulier onderwijs met een Taalontwikkelingsstoornis of Nederlands als tweede taal. Binnen het regulier onderwijs stromen steeds meer kinderen in met een Tos of NT2 waarvoor dit een goede ondersteuning is.

Voordelen van NmG
Door het gebruik van NmG dwing je jezelf om je spreektempo te verlagen. Een heel belangrijk aandachtspunt omdat we vaak snel en veel willen vertellen aan de kinderen. Maar niet alleen als leerkracht is het goed om NmG te gebruiken, ook voor de kinderen is het een verrijking om NmG te kunnen gebruiken. Kinderen die niet of slecht kunnen praten, kunnen zich door het gebruik van NmG toch duidelijk maken. Kinderen leren vaak sneller door iets te zien of na te doen en dit werkt ook zo met de gebaren.

Hoe vaker jij de gebaren gebruikt, hoe makkelijker de kinderen de gebaren gaan herkennen en over zullen nemen. Wanneer de kinderen zelf de gebaren kunnen toepassen, voorkomt dit vaak een hoop frustratie omdat ze hierdoor zelf duidelijk kunnen maken wat ze willen vertellen en wat ze begrijpen. Dit zorgt vaak ook voor een groei in de actieve en passieve woordenschat.

Binnen het ZML onderwijs zie je vaak dat kinderen moeite hebben met de motoriek. Dit kan lastig zijn bij het uitbeelden van de gebaren, maar het is geen probleem als het kind het gebaar niet perfect uitvoert, zolang je het kind maar begrijpt.

Mijn ervaring met NmG
Toen ik bijna tien jaar geleden begon met werken in het ZML had ik nog nooit gewerkt met NmG en kreeg ik als leerpunt mijn spreektempo te verlagen, omdat dit veel te snel en te veel was voor de kinderen. Een mooi leerpunt waar ik mee aan de slag ging. Op de school waar ik toen werkte werd door de logopedisten een gebarencursus gegeven. Tijdens deze cursus oefenden we de gebaren die binnen school veel werden gebruikt. We kregen opdrachten, zoals het gebaren van kinderliedjes, een prentenboek voorlezen met gebaren, maar ook de dagelijkse routines werden geoefend en besproken. Superfijn, want dit kon ik meteen de volgende dag toepassen in de klas.

Zo bedacht ik zelf het gebaar van de dag. Dit begon met algemene woorden, maar nadat deze goed waren ingeslepen bij de kinderen en mijzelf begon ik deze te maken voor het thema waar we over werkten. In het weekplan kregen de ouders de gebaren ook, zodat we op school en thuis aan dezelfde gebaren konden werken.

Wat heeft NmG mij opgeleverd
Door het gebruik van NmG in de klas heb ik de kinderen en mezelf veel gebaren kunnen leren. En wat was ik hier blij mee toen ik op den duur een meisje in de klas kreeg dat alleen maar sprak met gebaren. We begrepen elkaar en soms ook niet. Maar ze gaf niet op, net zo lang tot we elkaar wel begrepen. Het is zo mooi en waardevol om op die manier de kinderen les te kunnen geven.

Wat bij het gebruik van NmG wel erg belangrijk is, is herhalen. Je moet het voor jezelf blijven doen en herhalen, anders zakt het echt weg. Je hebt er niks aan om een cursus te volgen en er vervolgens niks mee te doen: dan onthoud je de gebaren echt niet.

Ben je nieuwsgierig geworden naar het werken met NmG? Er zijn verschillende cursussen en opleidingen waar je de gebaren kunt leren. Ook op de website van het Nederlands gebarencentrum kun je informatie vinden en hier staan ook deels gratis gebaren. Je kunt hier ook gebarenboekjes maken voor de kinderen, zodat ze in de klas en thuis kunnen oefenen.

Wil je meer weten of zien rondom het werken met gebaren of heb je nog vragen? Zoek mij op Facebook of Instagram: jufsuusinactie en stuur mij een berichtje. Je kunt natuurlijk ook de ambassadeurs bereiken via de groep Vrienden van Kleuteruniversiteit op Facebook of mail naar ambassadeur@kleuteruniversiteit.nl.