Inspiratieblog: Gek op puzzelen

Rosan van Gessel en Janneke van de Groes zijn beiden werkzaam in groep 1/2 en ze zijn ambassadeurs van Kleuteruniversiteit. Zowel in hun vrije tijd als in de klas zijn Janneke en Rosan gek op puzzelen. Puzzelen vinden ze niet alleen leuk, maar vooral ook heel leerzaam. Waarom? Dat vertellen ze je in deze blog.

De puzzelstukken liggen verspreid over de tafel. De kinderen zoeken naar dat ene puzzelstukje dat precies aan het vorige puzzelstukje past. Ze zijn allemaal enthousiast aan het zoeken en ze zijn apetrots wanneer ze hét stukje hebben gevonden. Door te puzzelen, krijgen kinderen de kans om verschillende vaardigheden te ontwikkelen.

Zo moet een kind zich concentreren om het juiste puzzelstuk te vinden. Daarnaast ontwikkelt hij tijdens het puzzelen het ruimtelijk inzicht, wat op latere leeftijd belangrijk is voor lezen en schrijven. Ook leert het kind kritisch te kijken naar de kleuren, vormen en details op de puzzelstukjes. Het kind zoekt naar het juiste puzzelstuk door waar te nemen, te ordenen en te sorteren.

Probleemoplossend denken

Ondertussen is hij ook probleemoplossend aan het denken. Want hoe gaat hij het puzzelstuk vinden? Welke vaardigheid zet hij in? Gaat hij alleen maar passen en meten of pakt hij het anders aan. Gaat hij de puzzelstukken sorteren op kleur, vorm of detail? Welk stuk past wel en welk stuk past niet? Door te puzzelen leert het kind om op een logische manier na te denken.

Fouten maken

Wanneer een stuk niet past, gaat hij op zoek naar een nieuw stuk. Hierdoor leert hij met het maken van fouten omgaan en om door te zetten wanneer het even niet lukt. Blijven proberen is de oplossing: uiteindelijk wordt het juiste puzzelstukje gevonden waarmee het kind een succeservaring opdoet.

Zelfvertrouwen

Soms vergt het veel geduld van een kind, maar elke keer wanneer hij een puzzel heeft opgelost, is zijn zelfvertrouwen gegroeid en zijn er strategieën ontwikkeld die het kind helpen om een volgende puzzel sneller op te kunnen lossen.

Woordenschat

Daarnaast wordt er tijdens het puzzelen ook een beroep gedaan op de woordenschat. Voordat kinderen gaan puzzelen, tijdens het maken van de puzzels en wanneer de puzzel af is, praten ze met elkaar over de puzzel. Ze praten bijvoorbeeld over wat ze zien op de afbeelding. Hierdoor ontdekken ze de wereld om hen heen en leren ze nieuwe woorden. Ze benoemen niet alleen de afbeeldingen, kleuren en vormen die op de puzzel staan, maar ze hebben het ook over de positie van een puzzelstuk. Hierbij zijn ze, onbewust, hun woordenschat aan het vergroten.

Fijne motoriek

Niet alleen de hersenen zijn ontzettend actief tijdens het puzzelen, ook de fijne motoriek wordt aangesproken. Het kind ziet niet alleen op welke plek een stuk hoort: het puzzelstukje moet ook nog op de goede plek komen. Dat doet het kind door middel van hand-oogcoördinatie. Hij pakt het stuk, draait het puzzelstukje met zijn hand om en legt het stuk op de juiste plek. Hierbij gebruikt het kind zijn onderarm, pols, hand en vingers.

Hoe kan je een kind helpen?

Begin met het aanbieden van kleinere puzzels. Meer stukken komen vanzelf als het kind het puzzelen onder de knie heeft. Zorg voor een voorbeeld van de afbeelding van de puzzel, zodat het kind zich hierop kan oriënteren. Bekijk de afbeelding op de puzzel. Wat zie je allemaal? Hoe kan je de puzzel oplossen? Met welke stukjes kun je het beste beginnen?

Begin met de randen. Laat het kind eerst de hoeken neerleggen, waarna het de randen vorm gaat geven. Wanneer de randen liggen, gaat het kind de puzzel vullen. Kijk samen naar welke kleuren en vormen er bij elkaar passen. En probeer of het puzzelstukje past. Naarmate een kind vaker puzzelt, gaat hij steeds gestructureerder aan het werk. Hij zal een eigen plan ontwikkelen dat het beste bij hem past.

Soorten puzzels

Het is belangrijk dat een puzzel een kind aanspreekt. Dan kiest hij specifiek voor een bepaalde puzzel omdat hij deze bijvoorbeeld mooi vindt. De intrinsieke motivatie is er om deze puzzel af te maken.

Janneke: “In mijn klas werden de oudere puzzels vervangen door nieuwe puzzels met afbeeldingen die beter bij de belevingswereld van de kinderen pasten. Ik merkte dat kinderen nu veel liever gingen puzzelen. Zorg in de klas dus voor veel verschillende en aansprekende puzzels, in allerlei soorten en maten.”

Maar zorg dat de puzzelkast niet te vol ligt. Het is goed als er verschillende keuzes zijn in bijvoorbeeld een puzzelkast, maar zorg er ook voor dat de puzzels goed te zien zijn.

Rosan: ”Laatst heb ik in mijn klas de puzzelkast opgeruimd. Ik merkte dat veel puzzels onafgemaakt in de kast verdwenen en dat veel puzzels door elkaar lagen. Dat maakte het erg onoverzichtelijk. Door een aantal puzzels naar het magazijn te verplaatsen, kregen de kinderen meer overzicht, waardoor ze gemakkelijker een keuze konden maken. En door een deel van de puzzels naar het magazijn te verplaatsen, kun je de puzzels ook nog eens wisselen!”

Uitdagende opdrachten met puzzels

Naast het leggen van een puzzel, zijn er ook nog andere soorten opdrachten die een kind kan doen. Haal bijvoorbeeld de randen weg en laat alleen het binnenste gedeelte puzzelen. Of gooi twee puzzels door elkaar en laat het kind analyseren bij welke puzzel een puzzelstuk hoort. Zo zijn er nog meer opdrachten die je uit kunt voeren. Hier vind je meer tips!

Puzzelen is dus niet alleen maar leuk, maar ook ontzettend leerzaam. We hopen dat we je met deze blog voldoende inspiratie hebben gegeven om (nog meer) te gaan puzzelen in de klas.

Heb je zelf nog leuke ideeën die je wilt delen, dan horen we dat graag via ambassadeurs@kleuteruniversiteit.nl. Wil je jouw ervaringen en ideeën delen met ons? Ga dan naar onze Facebook-groep Vrienden van Kleuteruniversiteit.