Inspiratieblog: Zo haal je meer uit je themahoek

Sigrid Olivier is werkzaam op CBS Het Baken in groep 1/2 en ambassadeur van Kleuteruniversiteit. Jarenlang richtte zij bij ieder thema zelf een themahoek in. Volledige weekenden was zij in de weer met het verzamelen van de juiste materialen en de inrichting van de hoek. Hier kwam verandering in toen zij een aantal jaren geleden op een inspiratiedag van Kleuteruniversiteit een workshop volgde over spelend en ontdekkend leren. In deze blog vertelt Sigrid wat er veranderd is in haar werkwijze en waarom ze dit iedereen kan aanraden.

Loslaten en aanpassen

Jarenlang heb ik de meest uiteenlopende themahoeken gemaakt in onze kleuterhal: van zwembadhoek tot fietsenwinkel en van camping tot bibliotheek. Ik verzamelde zelf alle spullen, richtte de hoek in en verzorgde getypte labels op de verzamelde spullen. De kinderen keken altijd hun ogen uit wanneer zij de nieuwe hoek ontdekten. Ook mijn kleutercollega’s maakten dankbaar gebruik van mijn enthousiasme, omdat de spelhoek in de gezamenlijke gang stond.

Er is natuurlijk niets mis met deze werkwijze. Ik vond het zelf geweldig om de hoeken in te richten en de kinderen speelden er graag. Toch werd ik tijdens een workshop op een Kleuteruniversiteit inspiratiedag ‘getriggerd’ door een voorbeeld dat het ook heel anders kan. In deze workshop van Tessel van der Linde werd verteld hoe je een hoek samen met de kinderen kunt inrichten. Zo ontstaat er direct eigenaarschap bij de kinderen en wordt de betrokkenheid vergroot. Je begint een thema met een lege ruimte en bouwt stap voor stap de hoek uit. Daarnaast leerde ik hoe het gebruik van de materialen het spel kan verrijken, zodat de kinderen echt spelend wijzer worden. Op deze manier kon ik veel beter doelen koppelen aan het spel.

Eenmaal terug op school nam ik mijn sprong in het diepe… Ik heb mijn vaste structuren durven loslaten en ben samen met de kinderen de uitdaging aangegaan. Ik was ontzettend nieuwsgierig hoe de kinderen (en ikzelf) zouden reageren op deze vernieuwde aanpak.

Tip! Informeer ouders over deze nieuwe werkwijze. Doordat kinderen zelf meer tijd steken in het ontwikkelen van de hoek, hangen er minder knutsels op het prikbord. De ouders van de kinderen van mijn klas dachten dat er niet meer ‘gewerkt’ werd.

Kiezen van een thema

Het starten van het inrichten van een rijke themahoek begint bij het kiezen van het juiste thema. Misschien lijkt dit ingewikkeld, maar dit valt ontzettend mee. De themahoek moet een hoek zijn, waar zowel jongste als de oudste kleuters voldoende mogelijkheden hebben om tot ‘spel’ te komen. Voor jongste kleuters moeten er experimenteer momenten zijn en voor oudste kleuters moeten er kansen zijn voor bijvoorbeeld voorbereidend lezen en schrijven. In onderstaand schema laat ik onze keuzes zien:

Voorbeelden schooljaar 2020/2021:

Bij de start van een thema beginnen we met een ‘lege’ basishoek. Ik ga met de kinderen in gesprek over het inrichten van de hoek. Daarbij stel ik de volgende vragen:

Hoe moet de spelhoek eruitzien?
Wat hebben we nodig?
Wat kunnen we zelf maken?
Zijn er voorwerpen die we mee kunnen nemen van huis?

Mijn ervaring is dat de kinderen het fantastisch vinden om mee te denken. Zij zijn vaak meteen enorm betrokken en gaan helemaal op in het thema.

Tip! Als je voor de eerste keer een themahoek samenstelt met kinderen is het aan te raden voor een thema te kiezen, dat dichtbij de kinderen staat. Toen wij kozen voor het project ‘Het restaurant’ maakten we in de klas een snackbar als themahoek aangezien er in dezelfde straat als de school een snackbar staat. Op deze manier sloten wij aan bij de belevingswereld van de kinderen.

Aan de slag

Wanneer je de kinderen zelf materialen laat maken voor de themahoek, doe je een beroep op hun creativiteit. Er zijn altijd kinderen die gek zijn op knutselen, maar je hebt ook altijd een groep kinderen die je er geen plezier mee doet. Wanneer je deze groep kinderen iets laat maken met een doel, zoals een pinautomaat voor de dierenwinkel, of patat voor de snackbar, doe je sneller een beroep op hun intrinsieke motivatie. Het maken van de pinautomaat of het zoeken naar spullen die lijken op patat heeft echt een doel. Sommige ouders waren echt verbaasd, dat hun kind met zoveel enthousiasme had gewerkt om iets te maken voor de spelhoek.

Als je de onderwijsvisie hebt dat spel een belangrijke plaats in het leren van het jonge kind inneemt, mag je dit ook best terugzien in je lokaal. Ik heb zelf de spelhoek verplaatst van de hal naar een grote ruimte in mijn klas. De spelhoek neemt een derde van mijn lokaal in, omdat ik dit heel belangrijk vind. Dit betekent dat ik de hoek niet langer meer deel, maar dat er in elke kleutergroep een eigen themahoek te vinden is. Omdat de hoek in het lokaal is en zeer ruim is opgesteld, kan ik als leerkracht makkelijker meespelen in de hoek. Verder is er nu ook eenvoudig de mogelijkheid om de huishoek te verbinden met de themahoek. De kinderen kunnen nu vertrekken vanuit de huishoek en op bezoek gaan in de themahoek.

Alle materialen die gemaakt zijn, krijgen een plekje in de themahoek. Verder is het handig om een soort basisinrichting te hebben met open materialen zoals houten bijzettafels, een basiskast en een kledingrek. Door kinderen zelf labels te laten maken, weten de kinderen ook waar ze de materialen moeten opruimen. Verder is mijn ervaring dat de kinderen voorzichtiger zijn met materialen die ze zelf gemaakt hebben.

Wat heeft de verandering mij opgeleverd?

Nu de kinderen meer worden meegenomen in het proces van het inrichten tonen ze veel meer betrokkenheid. Ook thuis vertellen kinderen meer over het thema in de klas. Verder merk ik dat kinderen gemotiveerd zijn om te helpen met maken van materialen. En dat geldt ook voor de kinderen die knutselen niet tot hun favoriete bezigheid beschouwen. Het knutselen is niet meer het doel op zich. Het is functioneel en vergt planning van de kinderen zelf.

Het verplaatsen van de hoek naar mijn klaslokaal toe was even wennen, maar heeft mij ook veel gebracht. Hoe mooi is het om het spel zo dichtbij mee te maken en er middenin te zitten? Ik ben ontzettend blij met deze veranderingen en verheug mij alweer op de nieuwe themahoek!

Richt jij ook hoeken in met de kinderen en heb jij nog extra tips? Laat het vooral weten in onze Facebookgroep: Vrienden van Kleuteruniversiteit.