Tips voor thuis: kleuters en klusjes

Caroline Farret Jentink is auteur bij Kleuteruniversiteit en een ervaren kleuterleerkracht. In deze blog beschrijft ze het belang van het ‘zelf doen’ bij jonge kinderen en hoe je dit kunt stimuleren.

Elke ouder zal de volgende geschetste situaties herkennen: Even gauw je kind helpen met die rits, veter of knoop. “Laat mij die beker met melk maar inschenken. Ik doe je gordel wel vast, want we hebben haast.”  Het zijn maar kleine handelingen, het kan toch niet zoveel kwaad als je het even gauw zelf doet? Toch kun je echt veel beter je kind het lekker zelf laten proberen. Want als je dat doet, zal je kind gevoelens van autonomie en competentie ervaren. En daar zal je kind gedurende zijn hele leven profijt van hebben.

Basisbehoeften

Een mens heeft drie psychologische basisbehoeften: relatie, competentie en autonomie. Simpel gezegd: Je wilt je fijn voelen, met fijne mensen om je heen (relatie). Je wilt voelen dat je iets kan en ergens goed in bent (competentie), en je wilt zelfstandigheid (autonomie). Dit geldt ook voor kleuters. Deze blog gaat vooral over competentie en autonomie; het hebben én creëren van succeservaringen voor je kind en het bevorderen van hun zelfstandigheid. Deze tips helpen je  op weg om als ouder je kind in deze basisbehoeften te laten voorzien.

Op school

Op school ziet de leerkracht regelmatig situaties waarbij een kind hulpeloos voor zich staat. Na een paar keer de handeling voor te doen kan datzelfde kind ineens zelfstandig zijn jas aantrekken en laat dat ook met trots zien. Hij voelt zich competent en autonoom! Leerkrachten zijn continu bezig om aan alle basisbehoeften van kinderen te werken. Deze behoeften zijn van essentieel belang om tot leren te komen. Zelfstandigheid is een belangrijke vaardigheid die van kinderen wordt gevraagd in het onderwijs. Kinderen moeten in een groep kunnen functioneren en ook zonder hulp van de leerkracht aan het werk gaan en kunnen blijven.

In kleutergroepen ligt de nadruk op het zelfstandig kunnen werken, voor jezelf kunnen zorgen en het kunnen oplossen van eventueel ontstane problemen. We verwachten dat kleuters zelf een stuk fruit kunnen pellen, zelfstandig naar het toilet kunnen en zichzelf tot op zekere hoogte kunnen aan- en uitkleden, uiteraard passend bij de motorische ontwikkeling. Veters strikken leren kinderen meestal tussen de 4 en 6 jaar, maar ritsen open en dicht doen is een vaardigheid die motorisch gezien al jonger aangeleerd kan worden. Ook het aantrekken van een jas kunnen kinderen qua motoriek vaak al op jonge leeftijd, door met een trucje de jas over het hoofd te gooien. Thuis zijn er bijzonder veel mogelijkheden om het gevoel van competentie en autonomie te versterken. Wat is er mooier dan een stralend kind omdat hij het helemaal zelf heeft gedaan?

 

Klein beginnen

Begin met klusjes die eigenlijk geen klusjes zijn, maar een basisvaardigheid waar het kind altijd iets aan heeft. Het poetsen van de tanden, aankleden, het opruimen van het speelgoed, brood smeren, tas inpakken en zelf naar school dragen, douchen, bed opmaken. Veel van deze klusjes leveren snel een succeservaring op en zorgen ervoor dat het kind op school ook kan laten zien dat hij het al zelf kan.
Als je je kind naar school brengt, wil je als ouder zelf gauw door. Het is dan heel verleidelijk om je kind te ‘helpen’ en even zijn jas uit te doen en de tas op te hangen. Eigenlijk help je je kind daar helemaal niet mee. Dus, leun lekker achterover en laat je kind het zelf doen. Je zult gauw genoeg merken dat je er profijt van hebt. Ja, het kost even tijd, maar hoe vaker het kind dit zelf doet, hoe sneller het gaat.

Echte klusjes

Ook bij huishoudelijke klusjes kunnen kleuters vaak helpen. Ze vinden het leuk en als er eenmaal routine in zit, scheelt het zelfs tijd. In het begin moet je er zeker rekening houden dat je meer tijd kwijt bent dan als je het zelf zou doen. Maar uiteindelijk krijg je er veel voor terug: een kind dat trots is op zijn eigen kunnen.

In eerdere blogs schreven we al: Kleuters leren door te doen. In het fantasiespel zie je vaak al dat ze dingen kopiëren die ze zien. In de huishoek op school koken ze, doen ze de afwas en de boodschappen. Door middel van spel verwerken kinderen hun ervaringen. Tip van ons: maak daar thuis ook gebruik van!

Een voorbeeld:
Tafeldekken is een klusje waar je met rekenen bezig kunt zijn. Zijn jullie met z’n vieren thuis? Geef je kind dan eens twee borden en vraag hoeveel er nog nodig zijn. En als opa en oma ook mee eten, hoeveel borden hebben we dan nodig?

Fouten maken moet!

Zal alles direct goed gaan als je je kind meer zelf laat doen? Nee, waarschijnlijk niet. Er zal misschien een bord sneuvelen, een waterballet ontstaan, en wellicht heb je op een dag twee verschillende sokken aan. Vergeet niet, jouw kind doorloopt een leercurve en het maken van fouten is noodzakelijk om te groeien. Het zit in onze aard om kinderen te behoeden van het maken van fouten of ongelukjes. Toch leren ze bijzonder veel van die fouten. Het zijn kansen, kansen om te leren. Als je kind om hulp vraagt met bijvoorbeeld het strikken van veters, kun je aangeven: laat me eerst zien hoe jij het doet en dan help ik met de rest.

Het is goed om je te bedenken dat zolang er geen direct gevaar voor je kind dreigt en anderen er geen last van hebben, je je kind gewoon zijn gang kunt laten gaan. Maak maar lekker veel fouten.

Tijd en geduld

Toekijken en je kind zien falen is voor ouders niet altijd makkelijk. Je wilt immers dat je kind zich gelukkig voelt. Gevoelens van hulpeloosheid, verdriet en ongenoegen komen bovendrijven wanneer je je kind ziet falen en worstelen. Dat is waarom we zelf zo graag ingrijpen als we zien dat het misgaat. Maar daar doe je je kind dus eigenlijk geen plezier mee. Onthoud, het succesmoment komt! Het kost tijd en geduld, maar het komt. En des te groter het gevoel van succes en overwinning als je kind geslaagd is.

Tips en een gratis download

We geven graag wat suggesties van passende klusjes om het gevoel van competentie en zelfstandigheid te doen toenemen. Aan jou de keuze wat er bij jou en je kind past.

• Het voer voor je huisdier bijvullen.
• Vuile was in de wasmachine stoppen (wel even zelf sorteren).
• Was uit de wasmachine of wasdroger halen.
• Was vouwen, denk aan handdoeken, sokken en eventueel ondergoed.
• Afval naar de vuilcontainer in de voor- of achtertuin brengen.
• Planten water geven.
• Onkruid wieden.
• Stofzuigen.
• Helpen met koken.
• Tafel dekken.
• Tafel afruimen.
• Kruimels vegen met een bezem en/of stoffer en blik.
• Afstoffen met een doek of plumeau
• Boodschappen dragen.
• Boodschappenlijstje maken.
• Zelf jas ophangen en schoenen opruimen.
• Speelgoed opruimen in speelgoedbak of krat.
• Auto wassen.
• Ramen zemen.
• Afwassen.

In de download vind je een “Takenbord”. Je kunt de klusjes die je samen afspreekt ophangen en eventueel verplaatsen als ze gedaan zijn. Je vindt de kaartjes met de taken met tekst, maar ook zonder, zodat je er een eigen uitleg aan kunt geven. Ook zijn er kaarten voor oudere kinderen met moeilijkere klussen en lege vakken, zodat je zelf klussen kunt toevoegen.

Bij Kleuteruniversiteit geloven we dat spelen wijzer maakt en we helpen je graag om leerzame activiteiten voor je kind te bedenken. Ga je ermee aan de slag? We zouden het super vinden als je ons een foto of filmpje stuurt. Wil je meer blogs lezen over spelen en leren? Lees dan onze algemene blog met tips voor thuis, onze blog spelen en leren met papier en karton, elke dag muziek, de blog met beweegtips of speltips bij Duplo. Wil je lezen over het belang van zelfstandig spelen? Lees dan deze blog. Heb je vragen? Mail ons gerust. Je kunt ons ook vinden op Facebook en Instagram.