Inspiratieblog: Zeg ‘ja’ tegen groep 1-2-3!

Janneke van de Groes werkt in groep 1/2/3 op basisschool De Drie Musketiers in Hulten en is ambassadeur van Kleuteruniversiteit. Op haar school werd uit noodzaak een groep 1/2/3 gerealiseerd. Vanaf het begin was ze overtuigd van de kracht en mogelijkheden die een groep 1/2/3 met zich meebrengt, zowel voor de kleuters als de kinderen uit groep 3. In dit blog deelt Janneke graag haar ervaringen:

Een dalend leerlingaantal heeft mijn directie gedwongen om een groep 1/2/3 te vormen, en het werd al snel duidelijk dat deze combinatiegroep mijn groep werd. Ik zag zelf alleen maar voordelen en ontzettend veel mogelijkheden. Deze deel ik graag met jullie. Natuurlijk zijn er ook nadelen, ook deze zal ik aan bod laten komen. Voor dit blog heb ik bij ouders, collega’s en directie navraag gedaan over hun ervaringen met deze combinatiegroep.

Ik citeer: “De ontwikkeling van kleuters wordt gekenmerkt door grote behoefte aan beweging, herhaling en spel. Schoolkinderen hebben minder behoefte aan beweging dan kleuters. De drang tot herhaling neemt af. Maar is die bewegingsdrang meteen voorbij als een kleuter naar groep 3 gaat? Zoals wij weten ontwikkelen alle kinderen zich verschillend. En zal de ene leerling eerder in de ontwikkelingsfase schoolkind zitten dan het andere. Een groep 2/3 combinatie kan goed aansluiten op het verschil in ontwikkeling van de kinderen.” (Uit: Combinatiegroep 2/3 DOEN!)

Ik begon in groep 3/4 voordat ik naar groep 1/2/3 ging. Mijns inziens is groep 3/4 absoluut niet de beste combinatiegroep. De verschillen tussen groep 3 en 4 zijn enorm. Een voorbeeld: groep 3 begint met leren lezen. Groep 4 kán al lezen en breidt hun leesvaardigheid uit. Dit zorgt voor een kloof. Ook is de overstap van groep 2 naar groep 3 uitermate groot en zwaar. Iedere jaar weer merkte ik, aan het begin van het schooljaar, dat de kinderen daar moeite mee hadden. Voor de vakantie mochten ze nog spelen in hoeken. Na de vakantie zitten ze aan een tafel en moeten ze zelfstandig werken wanneer groep 4 instructie krijgt. Want lessen samenvoegen in de combinatiegroep 3/4 is lastig. In mijn combinatiegroep 1/2/3 is daar bijna geen sprake van.

Samen wat samen kan, apart wat apart moet

Niet alle momenten kun je groep 2 en 3 samenvoegen. Daarvoor is de uitspraak ‘samen wat samen kan, apart wat apart moet’ heel toepasselijk.

• Samen: De lessen zo koppelen dat de kringen samen kunnen. Dit kun je bijvoorbeeld doen door een project en plusproject van Kleuteruniversiteit te combineren. Hierover is de blog ‘Zo dicht ik het gat naar groep 3’ geschreven.
• Apart: De verwerking van de leerstof is nodig. Op dat moment kan groep 2 met ontwikkelingsmateriaal of in de hoeken aan de slag. Ook kun je op zulke momenten een kleine kring aan groep 2 geven.

Dit zijn de voordelen van een combinatiegroep 1-2-3

Ik zie voordelen voor alle groepen. Het grootste voordeel vind ik dat de overgang van groep 2 naar groep 3 wordt verkleind. Doordat de ontwikkeling van ieder kind anders loopt komen ze tot hun recht in groep 2/3. Je merkt dat sommige kinderen groep 3 cognitief aan kunnen maar nog spel nodig hebben om te ontwikkelen, bijvoorbeeld om sociaal emotioneel sterker kunnen worden. In groep 2/3 blijft er tijd voor spel en de mogelijkheid om spelenderwijs te leren. Als leerkracht kun je tegemoet komen aan de spel behoefte van groep 3 kinderen. Ze kunnen in de hoeken werken. In deze hoeken laat je taal- en rekenstof van groep 3 terugkomen waarmee ze aan de slag kunnen.

In groep 3 is er een rijk taal- en rekenaanbod. Het draait daar de hele dag om letters en cijfers. Kinderen van groep 2 krijgen bewust en onbewust al heel veel mee van de letter- en cijferkennis. Ze worden drie jaar lang meegezogen in een rijk reken- en taalaanbod. Daarnaast kunnen ze aansluiten bij de kringen/uitleg van groep 3 waarbij ze nog meer in aanmerking met cijfers en letters.
In de klas merk ik dat groep 2 leerlingen veel naar boeken grijpen en aan het schrijven zijn. Tijdens kringactiviteiten gebruik ik regelmatig coöperatieve werkvormen. Hierdoor leren kinderen van en met elkaar. Groep 2 leert dagelijks van groep 3 leerlingen door het samen te doen. Groep 3 leert de stof uit te leggen waardoor ze de leerstof zichzelf steeds meer eigen maken. Want als kinderen iets uit kunnen leggen, wil het ook zeggen dat ze het zelf ook goed begrijpen. Het is wel belangrijk dat alle kinderen in deze kringen tot hun recht komen, zodat de inhoud van deze kringen ook behapbaar is voor de kinderen in groep 2.

Ontwikkelingsmateriaal kun je in beide groepen inzetten om de kinderen extra te ondersteunen. Groep 2 leerlingen die extra uitdaging nodig hebben kun je materiaal aanbieden van groep 3 of mee laten doen met de plusprojecten die in groep 3 aangeboden kunnen worden. Tijdens de instructiemomenten van groep 3 kun je gebruik maken van ontwikkelingsmateriaal om de context betekenisvol te maken. Wie leert er nou niet beter in een betekenisvolle context? Maar ook wanneer een leerling uit groep 3 moeite heeft met de stof kun je terugpakken op ontwikkelingsmateriaal. Bij een enkele groep 3 wordt er minder snel teruggepakt op dit ontwikkelingsmateriaal omdat het niet aanwezig is in de klas.

De bevindingen van ouders en de directie

Zoals beloofd geef ik je graag nog even de reacties van ouders en onze directie. Beide partijen zijn zeer positief over de combinatiegroep.

Ouders:

– “Onze verwachting was vooral dat hij in groep 2 kennis op zou doen van groep 3 en hiermee spelenderwijs aan de gang zou kunnen gaan wanneer hij daar interesse in zou hebben. Deze verwachting is inderdaad waargemaakt en nog veel meer dan dat. Het bleek namelijk al heel snel dat hij heel veel informatie opnam die aan groep 3 werd uitgelegd.”

– “Mijn kind in groep 3 kan naast het leren lezen, schrijven en rekenen blijven spelen in de hoeken die de leerkracht creëert. Iedere week heeft mijn kind nog verhalen over wat ze in de hoeken heeft gespeeld. Wij horen nooit dat het stom of kinderachtig is.”

– “Ik weet zeker dat het aanbod van een dergelijke combinatie is dat de start in groep 3 qua lezen en rekenen van een veel hoger niveau is dan zonder de groep 3. En het voelt als een natuurlijkere start.”

– “De overgang van groep 2 naar leren in groep 3 is veel kleiner geworden omdat ze het al hebben ervaren.”

Directie:

– “Kinderen krijgen in groep 1/2 bewust en onbewust al heel veel mee van de letter- en cijferkennis die in groep 3 wordt aangeboden. Daarmee starten de kinderen in groep 3 met een bredere basis dan vanuit een reguliere groep 1/2. Daarnaast vind ik een heel groot voordeel voor de groep 3 leerlingen, dat ze nog meer spelenderwijs aan het leren zijn.”

Nadelen?

Natuurlijk zijn er niet alleen voordelen. Er zitten ook nadelen aan een 1-2-3 combinatie. Maar heel eerlijk gezegd kan ik er zelf maar eentje bedenken, en dat nadeel heb ik ook kunnen ombuigen. Het is heel belangrijk om alle leerdoelen en leerlingen goed in zicht te hebben. Hierdoor kun je iedereen bieden wat ze nodig hebben. Tijdens de kringen van groep 3 waarin je groep 2 betrekt, is het belangrijk dat je alle kinderen tot hun recht laat komen. Aan het begin is dit wennen en moet je er handigheid in krijgen. Wanneer je dit eenmaal in je vingers hebt, werkt het ontzettend fijn en is zelf dat nadeel geen nadeel meer.

Ik ben van mening dat een 2/3 combinatiegroep de overgang van 2 naar 3 zoveel makkelijker maakt. Kinderen starten in groep 3 met een veel bredere basis dan vanuit een reguliere kleutergroep. Laat de kinderen in groep 3 nog lekker in de kringen zitten en spelen in de hoeken. Ze hebben dit echt heel hard nodig, vooral aan het begin van het schooljaar. Dus mijn advies is: zeg ´JA!´ tegen een groep 2-3 combinatie en niet alleen uit noodzaak.

Ik hoop dat ik je door middel van deze blog heb kunnen inspireren. Mocht je nog vragen hebben, aarzel dan niet om contact op te nemen via de mail of in de groep ‘Vrienden van Kleuteruniversiteit‘. Je kunt mij volgen op Instagram waar ik je dagelijks een kijkje in mijn klas geef.