Inspiratieblogs, Nieuws
Inspiratieblog: iedere dag een beetje beter? Zo doe je dat!
Sigrid Olivier is werkzaam op CBS Het Baken in groep 1/2 en ambassadeur van Kleuteruniversiteit. Een aantal jaar geleden werd er op haar school ingezet op een ‘verbetercultuur’. Een onderdeel van dat traject is het verbeterbord waarmee ze in haar groep al snel aan de slag ging. Twee jaar later is het bord een onmisbaar onderdeel in de klas geworden en worden ze schoolbreed ingezet. In dit blog vertelt Sigrid over het werken met het verbeterbord en geeft ze tips waarmee je zelf direct aan de slag kunt.
Verandering
Er heerste een eilandjescultuur bij ons op school. Niet alle talenten en ervaringen van het team werden benut. Zonde, vond onze directie! Daar moest verandering in komen. Af van de ‘eilandjes’ en op weg naar ‘wijlandjes’ onder begeleiding van Stichting LeerKRACHT. Hun motto is: ‘Samen werken aan nog beter onderwijs. Een cultuur waarin je als leraren van elkaar leert en samen met je leerlingen en de schoolleiding het onderwijs verbetert.’ Dat klinkt mooi in theorie, maar hoe werkt het in de praktijk? Wat zou er gaan veranderen in mijn groep? En zou ik er ook iets aan hebben bij de kleuters?
Verbeterbord team
De eerste stap die we hebben genomen op weg naar een ander schoolklimaat was het zogenaamde verbeterbord voor het team. Alle vergaderingen kwamen te vervallen en maakten plaats voor bordsessies van maximaal 15 minuten. Het verbeterbord bracht interne veranderingen met zich mee. Voortaan zouden wij samen problemen oplossen waarbij iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt. Iedereen ziet op het bord aan welke punten worden gewerkt en hoe dat zou gebeuren. Op deze manier worden problemen gevisualiseerd en wordt verbeteren een structureel onderdeel van het werk op school.
Bordsessie
Bij iedere bordsessie heeft er een collega de leiding. Deze collega leidt de bordsessie in goede banen. Een andere collega is notulist en nog een collega bewaakt de tijd. De punten op het bord worden stap voor stap besproken. We beginnen met de check-in om na te gaan of alle collega’s kunnen participeren aan de bordsessie. Vervolgens gaan we aan de slag met verbeterpunten en proberen we oplossingen aan te dragen. Dit was een enorme verandering en verbetering met voorheen. Die lange vergaderingen behoorden tot de verleden tijd. Eindelijk werd er weer over onderwijs gesproken. Een verademing!
Het verbeterbord in de klas
Zou het verbeterbord ook een plaats in mijn klas kunnen krijgen? Deze vraag kwam al snel in mij op. Eigenaarschap is een veelgehoorde term wanneer er wordt gesproken over 21st century skills, maar ik vond het altijd lastig om dit in de praktijk vorm te geven. Recentelijk waren we wel gestart met een leerlingenraad bij ons op school, maar de bezetting van de raad bestaat uit kinderen uit hogere groepen. Kun je kleuters ook een stem geven? En hoe doe je dat dan in een groep van meer dan 30 kleuters? Kun je iedereen wel echt ‘horen’? En wat als de voorstellen van de kinderen ‘onredelijk’ zijn? Stel dat we de muur roze verven moeten verven of ze vinden dat er een kermis op het schoolplein moet komen! Er was maar een manier om daar achter te komen.
Verbeterbord en kleuters: Wat zou er gaan gebeuren als er ook een verbeterbord in mijn lokaal zou komen? Hoe zouden de kinderen dit vinden? Zouden ze zelf ook in staat zijn om een bordsessie te leiden? Ik ging er gewoon mee aan de slag.
1. Verbeterbord aan de muur
Eerst op zoek naar een plek waar een groot bord bevestigd kon worden. Dit was een uitdaging, want het bord moest goed zichtbaar zijn voor alle kinderen en ze moeten er zelf goed bij kunnen.
Aanvankelijk was ik ontzettend benieuwd of kleuters ook verbeterpunten zouden kunnen benoemen en daarom was mijn intentie om een bordsessie met de kinderen uit te voeren op dezelfde manier als het team. Om ervoor te zorgen dat de kinderen het idee van het bord kunnen begrijpen, heb ik de te bespreken punten visueel gemaakt.
De dagritmekaarten van Kleuteruniversiteit zijn perfect om pictogrammen bij de onderwerpen op het bord te maken. De oorspronkelijke termen van het teambord heb ik aangepast naar kleutervriendelijke termen en daarbij bedacht ik vragen op kleuterniveau.
Termen verbeterbord -> termen kleuterverbeterbord
1) Check-in -> ik voel
2) Successen -> wat goed!
3) Doelen -> ik wil
4) Acties -> ik doe5) Planning -> tijd
Vragen verbeterbord:
1) Hoe voel jij je?
2) Wat gaat er al goed in de klas? Wat was een succes?
3) Wat kan beter? Wat zou jij graag anders willen?
4) Hoe gaan wij dat regelen? Wie gaat dat regelen?
5) Wanneer is het klaar?
2. Check-in
De eerste stap van de introductie van was het vak check-in (ik voel). Wanneer een kind ’s ochtends binnenkomt, plaatst hij een turfstreepje bij de smiley die het beste zijn gevoel op dat moment uitdrukt. De keuzes zijn:
– Groen -> ik voel mij goed
– Oranje -> ik voel mij neutraal
– Rood -> ik voel mij minder goed
In de kring wordt er later gevraagd of iemand nog een toelichting wil geven n.a.v. zijn ‘check-in’. Het is fijn om direct bij binnenkomst van de kinderen te zien en te horen hoe zij zich voelen. Je weet meteen of het kind klaar is om nieuwe dingen te leren. Ook leren kinderen elkaar zo beter kennen en rekening te houden met elkaar. Dit zorgt echt voor een fijne groepssfeer. ‘Ik voel mij rood, want ik mis mama’, ‘Ik voel mij groen, want ik heb zin om te spelen vandaag’.
Tip: Als het nodig is om eerst aandacht aan het begrip ‘emoties’ te geven, kun je het beste eerst werken met een project over emoties, bijvoorbeeld: Project Emoties of Project het Kleurenmonster van Kleuteruniversiteit.
3. Moment bordsessie
Na de introductie van de check-in ben ik na verloop van tijd begonnen met een complete wekelijkse bordsessie. Dit is inmiddels een vaste routine op een vaste dag. Om aan te geven dat de bordsessie gaat beginnen, zet ik het lampje ‘ons bord’ aan. De timetimer gaat op 15 minuten. Ik loop de eerder genoemde vragen langs terwijl ik de antwoorden in korte bewoording noteer op het bord.
Vanaf de introductie viel het bord goed bij de kinderen. Zij geven steeds precies aan wat er al goed gaat in de klas. ‘Juf, wij gaan graag naar school.’, ‘Wij kunnen al snel opruimen.’, ‘De huishoek is leuk om in te spelen.’ Het lijkt niet bijzonder, maar hoe leuk is het om deze successen te delen. Het geeft iedereen een goed gevoel.
Ook op de vraag wat er nog beter kan, geven de kinderen eerlijk antwoord. Ik had eigenlijk gekke voorstellen van de kinderen verwacht, maar zij komen echt met verrassende ideeën. ‘Op de gang staat een bak speelgoed, waar nog geen plaatje op het keuzebord van is. Mogen wij zelf zo’n plaatje maken?’, ‘Er zijn geen ballen meer op het kleuterplein. Mogen we de directeur om nieuwe voetballen vragen?’, ‘Er wordt veel ruzie gemaakt met buitenspelen. Hoe wordt het weer gezellig?’, ‘Wij willen nog meer weten over vleermuizen, mag er een vleermuishoek komen, juf?’ (nadat er een vleermuis de klas in was gevlogen).
Ik schrijf alle doelen van de kinderen op en maak er een tekening bij, zodat de kinderen de afspraken kunnen ‘lezen’.
4. Regel het maar
Als de kinderen met een suggestie (een verbeterpunt) komen, maken wij meteen een plan van aanpak. Wie gaat dit regelen? Wat heb je hiervoor nodig? Soms is er hulp nodig en moet er een vraag worden gesteld aan de directeur, of vatten de kinderen het plan om thuis te vragen.
Tip: Kinderen vinden het soms lastig om de vraag te onthouden tot ze thuis zijn. Ik laat ze dan een tekening op een Post-it blaadje maken en plak dit op hun broodtrommel. De broodtrommel gaat in de tas en het briefje wordt vanzelf gelezen door de ouders.
5. Steeds meer uit handen geven
Toen de groep de manier van werken met een verbeterbord doorhad, was de volgende stap de bordsessie uit handen te geven, want kinderen kunnen het prima zelf. Wijs een kind aan die de sessie begeleidt en laat een kind de tijd bewaken. Een kwartier is genoeg. Kinderen vinden dit geweldig en willen graag hun juf of meester imiteren.
Kinderen leren presenteren en zij leren ieders kwaliteiten kennen. Ik ben de uitdaging aangegaan met mijn duo-collega en vroeg of er iemand was die het leuk vond om de vragen te stellen. Meteen kwam er al een vinger omhoog. Het schrijven lukt nog niet, maar de vragen stellen gaat heel goed. Wat zijn de kinderen trots om dit proces zelfstandig uit te voeren!
Wat heeft het verbeterbord mij gebracht
Dankzij het verbeterbord in mijn klas is er nu een structuur ontstaan die kinderen betrekt bij het leerproces. Zij genieten er enorm van om in het middelpunt te staan en de bordsessie te leiden, net als de leerkracht. Zij wijzen trots aan wat al goed gaat en tonen betrokkenheid bij de bordsessies. De wekelijkse besprekingen zijn een gewoonte geworden. Kinderen leren door het bord ook hoe zij problemen zelf kunnen oplossen en wat er allemaal bij komt kijken om iets gerealiseerd te krijgen. Dit zijn belangrijke vaardigheden voor later.
De reacties van ouders zijn heel positief. Ze komen geregeld even binnenlopen om alle uitspraken op het bord te bekijken. Natuurlijk kunnen niet alle ideeën van de kinderen worden gerealiseerd of moet er soms een draai aan een idee worden gegeven, maar geregeld bedenken ze de mooiste plannen. Het komt de sfeer ten goede.
De borden zijn op onze school schoolbreed ingevoerd en er zijn bordsessies van groep 1 tot en met 8. In groep 1 komen er relatief kleine problemen aan de orde zoals het missen van bepaald stuk speelgoed. In groep 8 werd bijvoorbeeld besproken hoe je om kunt gaan met de spannende IEP-toets. Het levert betrokken kinderen op die echt meer ‘een stem’ op school gekregen hebben. Deze stem is visueel gemaakt en is zichtbaar op de borden in de klassen. Iedere dag een beetje beter. Hoe mooi is het om kinderen deze positieve boodschap mee te geven!
Tot slot
Geen groep is hetzelfde. Wil je aan de slag met een verbeterbord, bedenk dan wat werkt in jouw groep. Misschien is de check-in voorlopig genoeg of bedenk jij andere bewoordingen of andere vragen. Maak de kinderen eigenaar van het bord en maak ze daarmee gedeeltelijk eigenaar van hun leerproces. … Wil je n.a.v. mijn blog nog wat vragen? Dat kan via de Facebookgroep Vrienden van Kleuteruniversiteit of via de mail: ambassadeur@kleuteruniversiteit.nl.