Inspiratieblog: Zilveren weken

Iedere leerkracht is wel bekend met de gouden weken. Tijdens deze eerste weken van het schooljaar wordt er in de klas extra gewerkt aan de groepsvorming. Ook halverwege het schooljaar, na de kerstvakantie, besteden steeds meer scholen gerichte aandacht aan de groepsvorming. Deze weken worden de zilveren weken genoemd. Ambassadeurs Renate en Janneke, beiden werkzaam in een kleutergroep, geven je graag bruikbare tips voor tijdens deze zilveren weken. Daarnaast vind je in deze blog een download waarmee je direct aan de slag kunt.

Een kleutergroep maakt veel mee in een jaar. Kinderen komen en kinderen gaan, vakanties tussendoor en wellicht zelfs een switch van leerkracht. De groep waarin de kinderen zitten is constant in beweging. Deze beweging is op te delen in fases, de groepsfases. Tijdens vakanties gaat het ene kind op vakantie, het andere kind gaat logeren en weer een ander kind blijft lekker thuis. Allemaal hebben ze andere routines. De routines van school zijn even weg. Weer terug op school begint wederom de vorming van de groep. De kinderen moeten opnieuw wennen aan de routines en de dynamieken die zich afspelen in de groep. Begin daarom na elke vakantie met een themaloze week en leg de focus op de routines van de klas door middel van spelletjes en coöperatieve werkvormen.  

Het belang van groepsvorming
Voor een kleuter is het belangrijk dat het zich veilig en geborgen voelt op school. Jonge kinderen ontwikkelen hun eigen identiteit in de nabijheid van anderen, omdat ze zich identificeren met hun omgeving. Dit doen ze door veel gedrag te kopiëren. Daarom is het belangrijk om de groepsregels duidelijk te hebben en deze ook na te leven. Regels bieden duidelijkheid en structuur. Als leerkracht geef je hierin het goede voorbeeld. Een kleuter is zich bewust van goed of fout gedrag. Daarom is het belangrijk dat de regels veel worden herhaald en echt worden nageleefd, zodat het kind weet waar het aan toe is.

Groepsfases

De ontwikkeling van een groep verloopt in verschillende fases. Deze fases zijn niet altijd even duidelijk afgebakend en kunnen in elkaar overlopen, maar het is goed om je als leerkracht bewust te zijn van deze fases, zodat je hierop kunt inspelen. We bespreken hier van de forming, storming en norming fase (Tuckman & Jensen , 1977):

1. Forming (Vorming)

Dit is de eerste fase, waarin de groep voor het eerst bij elkaar komt. De kinderen zijn nog onbekend met elkaar en de sfeer is vaak afwachtend en beleefd. Iedereen is op zijn best en wil een goede indruk maken. In deze fase is het belangrijk om de kinderen met elkaar kennis te laten maken en een veilige sfeer te creëren.

• Wat kun je doen?
  • Kennismakingsspelletjes spelen
  • De klasregels vaststellen
  • Een positieve en uitnodigende sfeer creëren

2. Storming (Storm)

In deze fase gaan de kinderen elkaar beter leren kennen en ontstaan er meer interacties. Er kunnen spanningen en conflicten ontstaan, omdat de kinderen hun eigen plek in de groep willen veroveren. De kinderen testen grenzen en er kan onenigheid ontstaan. Het is belangrijk om als leerkracht deze fase goed te begeleiden en de kinderen te leren omgaan met conflicten.

• Wat kun je doen?
  • Duidelijke grenzen stellen
  • De kinderen leren omgaan met conflicten
  • De kinderen leren samenwerken

3. Norming (Normering)

Als het goed is, komt de groep na de storming in de norming fase. In deze fase zijn de conflicten opgelost of hanteerbaar geworden en heerst er meer rust in de groep. De kinderen hebben afspraken gemaakt met elkaar en weten wat er van hen verwacht wordt. Er ontstaat een gevoel van saamhorigheid en de kinderen gaan meer samenwerken.

• Wat kun je doen?
  • De gemaakte afspraken herhalen en bewaken
  • De kinderen aanmoedigen om samen te werken
  • Een positieve en ondersteunende sfeer creëren

Het is belangrijk om te onthouden dat elke groep uniek is en dat de ontwikkeling van de groep per keer kan verschillen. Sommige groepen doorlopen de fases sneller dan anderen en sommige groepen hebben meer moeite met de storming fase. Als leerkracht is het belangrijk om de ontwikkeling van de groep goed te volgen en hierop in te spelen.

Wat doe je tijdens de zilveren weken:

De zilveren weken zijn een belangrijk moment na de kerstvakantie om de groepsvorming weer op te pakken en te versterken. Hieronder vind je enkele ideeën en voorbeelden om dit op een leuke en effectieve manier te doen met kleuters:

1. Blik terug en kijk vooruit
   Bespreek met de kinderen wat jullie de afgelopen periode hebben gedaan en wat goed ging. Vraag ook wat ze graag anders zouden willen zien. Herhaal de klassenafspraken en breid ze eventueel uit. Kijk vervolgens samen vooruit en bespreek waar jullie de komende periode aan gaan werken.
2. Gezamenlijke verantwoordelijkheid

Benadruk dat de kinderen samen een groep vormen en dat ze er samen voor moeten zorgen dat iedereen zich fijn voelt in de klas. Laat ze zien hoe ze elkaar kunnen helpen en voor elkaar kunnen zorgen. Hierbij kan je samenwerkingsactiviteiten inzetten waarbij het belangrijk is dat gezamenlijk een opdracht wordt uitgevoerd. Iedereen is verantwoordelijk.

      3. Jezelf zijn

Iedereen is uniek en iedereen moet zichzelf kunnen zijn. Bespreek met de kinderen dat iedereen zichzelf mag zijn en dat er geen goed of fout is. Laat ze zien dat verschillen juist leuk zijn en dat je van elkaar kunt leren. Ga aan de slag met coöperatieve werkvormen waarbij de kinderen naar elkaar kijken en vergelijkingen benoemen maar ook de verschillen

Door deze activiteiten en gesprekken te voeren tijdens de zilveren weken, kun je de groepsvorming versterken en ervoor zorgen dat alle kinderen zich veilig en fijn voelen in de klas. Om je hierbij te helpen hebben we een handige download gemaakt met activiteiten die je direct in jouw onderwijspraktijk kunt inzetten. Je kunt de download los gebruiken, of er ook een leuke twist aan geven door de kaartjes in ballonnen te verstoppen en telkens één ballon te laten klappen. Zo wordt het werken aan de zilveren weken ook nog eens een feestje!

Aan de slag

Hopelijk heeft deze blog je geïnspireerd om de zilveren weken aandacht te geven in jouw groep. Wil je meer van onze klassen zien? Of wil je graag nieuwe ideeën opdoen voor de zilveren weken? Volg ons dan op Instagram via @kleuterjuf_janneke en  @jufrenate. Heb je na deze blog vragen over zaken of wil je iets anders weten of delen? Stuur dan gerust een bericht via Instagram of je kunt ons bereiken via de Facebook-groep Vrienden van Kleuteruniversiteit of mail naar ambassadeur@kleuteruniversiteit.nl. We gaan heel graag met je in gesprek!

Download

Ballonkaartjes