Inspiratieblog: Waar moet een beredeneerd aanbod nu écht aan voldoen?

Wat is een beredeneerd aanbod? Hoe zorg je voor zo’n beredeneerd aanbod en waar moet dat aanbod dan aan voldoen? Hoe werk je doelen dekkend? Hoe ziet jouw jaarplanning eruit en met welk leerlingvolgsysteem werk jij? Deze vragen worden regelmatig aan ons ambassadeurs gesteld naar aanleiding van de take overs op het Instagram kanaal van Kleuteruniversiteit. Reden voor ambassadeur Maartje Ramakers om eens onderzoek te verrichten en voor eens en voor altijd duidelijkheid te creëren. In deze blog geeft ze je inzicht in de werkwijze van een aantal leerkrachten op diverse scholen en geeft ze antwoord op de vraag: wat moet er nu eigenlijk echt van de inspectie?

Een beredeneerd aanbod. Wat is dat? Ik vind de definitie op de site van Stichting Leerplan Ontwikkeling:

“Een thematisch onderwijsaanbod van betekenisvolle samenhangende activiteiten, op basis van vooraf vastgestelde leer- en ontwikkelingsdoelen. Het aanbod sluit aan bij het ontwikkelingsniveau, de onderwijsbehoeften en de talenten van de kinderen.” (Bron: site SLO)

Een beredeneerd aanbod is dus een onderwijsaanbod op basis van vooraf vastgestelde leer-en ontwikkelingsdoelen. Dat wist je misschien al. Maar vaak komt de volgende vraag er direct erachteraan. Want hoe zorg je er nu voor dat je al die noodzakelijke doelen aanbiedt? En hoe doen anderen dat?

Voordat we de werkwijze van ambassadeurs onder de loep nemen is het tijd voor een fact-check. Wat moet er volgens de inspectie nu écht? Inspecteurs kijken naar een aantal zaken in de kleutergroep:

Krijgen de kleuters een breed aanbod (dus niet alleen beginnende geletterd- en gecijferdheid)?
Lopen de leerinhouden in niveau op, aansluitend op de ontwikkeling van de kleuters (zogeheten beredeneerd aanbod)?
Sluit het kleuteronderwijs aan op het onderwijs in de groepen 3 en verder (de zogeheten doorlopende leerlijn)? (Bron: site Inspectie van het Onderwijs)

Er is nog één ander inspectiepunt: Staat in de schoolgids welke doelen de school wil bereiken en hoe de ondersteuning van het jonge kind wordt vormgegeven?

Dit punt komt in deze blog niet verder aan bod, omdat het niet direct gericht is op het vormgeven van het beredeneerd aanbod in de klaspraktijk.

Een breed, doelgericht aanbod

Het eerste inspectiepunt benoemt het neerzetten van een breed aanbod. Sinds oktober 2024 is er een opmerkelijke verandering in de eisen van de inspectie. Waar eerder het punt van observeren werd genoemd, komt dit in de nieuwe beschrijving van de inspectie niet meer expliciet voor. Echter heeft de inspectie nog wel de verwachting dat dit binnen scholen gebeurt. Dit aangezien het feit dat het observeren essentieel is voor het bepalen van de fase waarin het kind zich in zijn ontwikkeling bevindt en de bevindingen je helpen het kind het juiste aanbod te kunnen bieden. Voor het volgen van kinderen zijn diverse observatie-instrumenten beschikbaar, de meeste scholen werken met een leerlingvolgsysteem. De keuze van deze systemen is geheel vrij.

Je voldoet aan het brede aanbod wanneer je naast voorbereidend lezen en rekenen ook kennis bijbrengt over de wereld en activiteiten uitvoert rondom de motoriek of de sociaal emotionele ontwikkeling. Wanneer jij de groep volgt aan de hand van observaties die je uitvoert en hier jouw aanbod op baseert, gericht op alle doelen uit het leerlingvolgsysteem, realiseer je het brede aanbod.

Oplopende leerinhouden

Het tweede punt waar de inspectie naar kijkt, zijn de oplopende leerinhouden, aansluitend bij de ontwikkeling van kleuters. Dit punt sluit naadloos aan bij de vorige redenatie, omdat het volgen van kinderen hieraan ten grondslag ligt. Verdeel de doelen uit jouw leerlingvolgsysteem over het schooljaar, zodat je je gedurende een periode kan focussen op een aantal doelen. Dit gaat echt over de doelen die je aanbiedt: het zijn aanbodsdoelen en geen beheersingsdoelen. Binnen deze aanbodsdoelen kijk je naar de ontwikkeling van het individuele kind en daar sluit jij met je aanbod op aan. Wees hierbij kritisch op het aantal doelen dat je wil aanbieden, want er zullen ook doelen zijn die je al aanbiedt tijdens de dagelijkse routines zitten. Denk aan de dagen van de week, seizoenen of het bespreken van de dagplanning. Deze zogeheten routinedoelen kun je daarom beredeneerd uit je planning halen.

Doorgaande leerlijn

Het derde punt van interesse van de inspectie is de doorlopende leerlijn. Hiermee wordt de lijn vanuit de peuters richting groep 3 bedoelt. Er wordt niet verwacht dat je exact weet welk aanbod de kinderopvang verzorgt of wat jouw collega in groep 3 dagelijks doet, maar wel welke verwachtingen je van een kind mag hebben. Het is van belang dat je grofmazig op de hoogte bent van de basis die een startende kleuter heeft, zodat je jouw aanbod in groep 1 hierop kan aansluiten. Daarnaast is het voor een soepele overgang cruciaal dat je kennis hebt van de doelen die een kind begin groep 3 moet beheersen. De getalbeelden bied je bijvoorbeeld tijdens de kleuterperiode al aan, zodat een kind in groep 3 voldoende voorkennis heeft en andere manieren van getal weergave kan leren zoals bijvoorbeeld het rekenrek.

Verschillende werkwijzen

Ik vroeg de Kleuteruniversiteit ambassadeurs hoe zij zorgen voor een beredeneerd aanbod. We nemen de werkwijzen even onder de loep: Manon werkt met de ontwikkellijnen van volgsysteem KIJK, deze heeft ze gekoppeld aan SLO-doelen. Bij Nena en Renate wordt er gewerkt met MijnKleutergroep en ambassadeur Agnes werkt met de leerlijnen jonge kind in Parnassys. Ook Digikeuzebord wordt gebruikt als volgsysteem. Opvallend is dat ondanks het feit dat er diverse leerlingvolgsystemen worden gebruikt, de ambassadeurs de doelen vrijwel op dezelfde manier verdelen. Ook voor het cyclisch aanbieden van doelen hanteren ze een gelijke werkwijze. Bij alle ondervraagde ambassadeurs zijn de doelen namelijk verdeeld over één jaar en komen ze gedurende het jaar twee of drie keer aan bod. Die doelen worden tijdens die periode (thematisch) aangeboden in (inloop-)activiteiten, hoeken en kringen. Daarbij zijn er ambassadeurs die de doelen al hebben uitgesplitst naar routine- en cruciale doelen en dus een schifting hebben gemaakt in alle doelen die er zijn.

Inspectieproof

‘Als je een bepaalde methode gebruikt of een vast aantal specifieke activiteiten uitvoert, ben je dan inspectieproof?’ Het is een vraag die vaak gesteld wordt, maar waar ik een duidelijk antwoord op kan geven, namelijk: nee.

Ten eerste is het woord inspectieproof een begrip zonder definitie. Het bestaat namelijk niet, zelfs inspecteur Monique kent het niet. (Bron: site Inspectie van het Onderwijs)

Methodes zijn niet verantwoordelijk voor jouw beredeneerde aanbod. Een school, een leerkracht heeft die verantwoordelijkheid en deze verantwoordelijkheid kan je niet verleggen op een middel dat je gebruikt. Dat is hetzelfde als je de navigatie invult en het navigatiesysteem verantwoordelijk stelt voor het feit wanneer jij niet op de juist plek zou komen of een ongeluk maakt. Jij blijft ten alle tijden de bestuurder en bepaalt wanneer je naar links of rechts gaat. Het navigatiesysteem heeft je alleen voorzien in een middel om je te helpen naar de juiste eindbestemming. Jij kent de regels en begeeft je op de weg, dus houd je eraan. Ga aan het roer van je beredeneerd aanbod staan en verdiep je in de regels op de weg richting de doelen!

Bij deze blog vind je een stappenplan dat je handvaten kan bieden bij het neerzetten van een jouw beredeneerd aanbod. Let op! Dit is een voorbeeld van een mogelijke opzet en wat mij én de inspectie betreft niet de enige correcte wijze. Laat het vooral een opening zijn voor een gesprek met jouw onderbouwteam.

Samenvattend: een beredeneerd aanbod is breed aanbod dat zich naast geletterd- en gecijferdheid ook richt op de andere ontwikkelingsgebieden van de kleuter. Dit aanbod is gebaseerd op de ontwikkeling van jouw kleuters die je volgt door middel van observaties en de leerinhouden lopen op in niveau. Ieder kind kan op zijn eigen niveau aan de slag. Je houdt hierbij ook rekening met de doorgaande lijn, de voorkennis vanuit de peuters, maar ook de vervolgdoelen richting groep 3.

Er zijn meer wegen naar Rome

Is er dan één manier die je moet volgen? Nee. We hebben gezien dat er verschillen zijn in werkwijzen die allemaal voldoen aan de voorwaarden van de inspectie. Zo kunnen projecten van Kleuteruniversiteit je helpen bij jouw aanbod. (Denk aan het voorbeeld van de auto als hulpmiddel). Daarbij blijft de kritische houding van de leerkracht het belangrijkst. Er is geen standaard volgorde of aantal projecten dat uitgevoerd moet worden om ‘doeldekkend’ te zijn. Houd zelf de doelen voor ogen en zorg dat je de kleuters goed volgt. Zo kun je alle keuzes beredeneerd maken.

Wil je na het lezen van deze blog aan de slag met het beredeneerd aanbod bij jou op school? In de Kleuteruniversiteit Academy is een training te volgen over het opzetten van dit aanbod! Deze training staat los van Kleuteruniversiteit. Je bent dus niet verplicht projecten van Kleuteruniversiteit uit te voeren om deze training te kunnen volgen.

Wil je meer van mijn beredeneerd aanbod zien? Volg me dan op Instagram: @deklasvanjufmaartje. Heb je na deze blog vragen of wil je iets anders weten? Stuur dan gerust een bericht via Instagram of je kunt ons bereiken via de Facebook-groep Vrienden van Kleuteruniversiteit of mail naar ambassadeur@kleuteruniversiteit.nl. We gaan graag met je in gesprek!

Download

Stappenplan Beredeneerd Aanbod

Geraadpleegde bronnen:

Inspectie van het Onderwijs. Waar kijkt de inspectie naar in kleutergroepen? Onderwijsinspectie. Geraadpleegd op 15 oktober 2024, van https://www.onderwijsinspectie.nl/onderwerpen/leraren/vraag-en-antwoord/waar-kijkt-de-inspectie-naar-in-de-kleutergroepen

Inspectie van het Onderwijs. Inspectieproof… Wat is dat? Onderwijsinspectie. Geraadpleegd op 20 oktober 2024, van https://www.delerarenagenda.nl/blog/weblog/weblog/2015/251115-inspectieproof

Stichting Leerplan Ontwikkeling. (20 juni 2022). Lexicon – Beredeneerd aanbod. SLO. Geraadpleegd op 15 oktober 2024, van https://www.slo.nl/thema/meer/jonge-kind/lexicon/beredeneerd-aanbod/