Inspiratieblog: Sensopatisch spel + gratis download

Je zal er ongetwijfeld wel eens iets over gezien of gehoord hebben: het sensopatisch spel. De bakken met rijst, kikkererwten, bonen, ongekookte pasta of zand zijn favoriet. Maar ook de tuff tray met modder of de zand- watertafel gevuld met verschillende materialen zie je voorbijkomen. Maar wat is het doel hier eigenlijk van? Manon Oostendien, werkzaam als leerkracht in groep 1-2 op de Mauritsschool in Nieuwegein en Maartje Ramakers, werkzaam als leerkracht in groep 1-2-3 op basisschool de Weiert in Arcen, zochten het uit en vertellen je er in deze blog meer over!

Sensopatie, wat is dat?

Sensopatie kun je uitleggen door het te splitsen in twee woorden:

Sensoriek is het ontdekken van prikkels met zintuigen. Het horen; proeven; ruiken; zien en natuurlijk het voelen.
Patie betekent beleven.

Denk in de sintperiode bijvoorbeeld aan de kruidnoten. Kinderen zien het snoepgoed, horen de kruidnoten in de zak of bak, voelen de korrelige structuur en kruimels en ruiken de zoete geur.

Sensomotorische ontwikkeling

Tijdens de eerste zeven jaar van het leven van een kind wordt er enorm veel ontwikkeld. In die eerste jaren worden er ervaringen opgedaan via de zintuigen, die later om worden gezet in kennis. Die zintuigen moeten goed ontwikkeld zijn om je vervolgens motorisch te kunnen ontwikkelen. Een bal kan bijvoorbeeld pas worden gevangen wanneer een kind hem ziet. Die motorische ontwikkeling is noodzakelijk voor alle andere gebieden, zoals de reken- en taalontwikkeling.

Sensopatisch spel

In de klas kun je de kinderen stimuleren door speelmaterialen aan te bieden die de zintuigen prikkelen. Denk aan water, zand, klei of rijst. Dit laatste wordt steeds vaker aangeboden in bakken, bijvoorbeeld passend binnen het thema van dat moment. Het spel in die bak kan erg verschillen tussen kinderen. Zorg dat je de sensobak zo inricht, dat kinderen de materialen in iedere fase van spel kunnen gebruiken. We nemen je mee in de ontwikkelingslijn:

Fase 1: manipulerend spel. Het kind verkent eigenschappen en kenmerken van voorwerpen. Hoe voelt het? Welk geluid maakt het? Hoe ruikt het? Bijvoorbeeld: voelen van de rijst of het in- en uitscheppen en verplaatsen van materiaal.

De meeste kinderen met de leeftijd van begin groep 1 bevinden zich in deze fase.

Fase 2: functioneel spel/ eenvoudige rolgebonden handelingen. Het kind speelt met voorwerpen en gebruikt deze doelgericht. Bijvoorbeeld: gebruikt de schep om de rijst in de bak te scheppen of laat een dier door de bak heen verplaatsen.

Kinderen eind groep 1, begin groep 2 bevinden zich in deze fase.

Fase 3: symbolisch spel/ eenvoudig rollenspel. Het kind speelt iets na, de handelingen stellen afwezige personen/objecten voor. Hierbij maakt het kind gebruik van de aanwezige voorwerpen, waarbij ze een andere voorstelling krijgen. Bijvoorbeeld: bonen worden gebruikt om een dier te spelen of een blok dat wordt gebruikt als auto.

Fase 4: realistisch en thematisch rollenspel. Dit is de laatste fase in de spelontwikkeling, kinderen bouwen samen met anderen een spelidee en kan dit zelfstandig opstarten. Dit zijn uitgebreide, realistische rollenspellen. Bijvoorbeeld: het naspelen van een verhaallijn met pegdolls of dieren in de sensomotorische bak. Vaak met vooraf afgesproken rollen die gespeeld worden tijdens het hele rollenspel.

De meeste kinderen met de leeftijd van eind groep 2 bevinden zich in deze spelfase.

Sensopatisch spel tijdens de Sint periode

Maak de baard van Sinterklaas. Dit kan met scheerschuim, maar is voor sommige kinderen een intense ervaring. Voor hen kun je dezelfde opdracht geven met watten, pasta, zand of rijst. Wil je iets eetbaars aanbieden? Gebruik dan yoghurt of bloem.
Maak een sensorische bak binnen het thema. Biedt bijvoorbeeld gekleurde rijst of kinetisch zand aan met een boot, kleine blokken en een Sint of piet. Blauwe kikkererwten of gesnipperd papier kunnen dienen als zee voor de boot. De bak kun je steeds verder uitbreiden, bijvoorbeeld met kleine cadeautjes of kikkererwten als pepernoten. Het toevoegen van een paard kan weer zorgen voor ander spel.
Voelspelletjes: speel memory met bijvoorbeeld knikkers en zand in ballonnen of leg voorwerpen onder een handdoek en laat kinderen raden wat er ligt. Bekijk de download voor de voelmemory die wij maakten, passend binnen het sint thema.
Laat kinderen ontprikkelen door ze te laten spelen met water, zand of klei. Dit zijn perfecte materialen, omdat ze zorgen voor veel zintuiglijke prikkels. Denk ook aan stro van het paard van Sinterklaas!
Liedjes en versjes met bewegingen: je stimuleert de motoriek en het prikkelt de zintuigen.

Hopelijk weet je na het lezen van deze blog meer over het sensopatisch spel en ga je er misschien zelfs mee aan de slag in jouw groep. Wil je meer van onze klassen zien? Volg ons dan op Instagram via @juffie_manon en @deklasvanjufmaartje. Heb je na het lezen van deze blog vragen of wil je iets anders weten? Laat het ons dan weten! Stuur gerust een bericht via Instagram of via de Facebook-groep Vrienden van Kleuteruniversiteit.