Inspiratieblog: Taalontwikkeling bij kleuters

Evelyn Dijks is werkzaam in groep 2 op de MGR Hanssenschool in Hoensbroek. Ze is ambassadeur van Kleuteruniversiteit. Ze heeft jaren gewerkt in het NT2-onderwijs en werkt nu op een school voor slechthorende en dove kinderen en voor kinderen met een taalontwikkelingsstoornis. Haar interesse in taal is hoog. In deze blog vertelt ze over de taalontwikkeling van een kind.

Taalontwikkeling 

Vanaf het moment van geboorte tot ongeveer zeven jaar oud hebben kinderen het vermogen om taal te verwerven. In de eerste zeven jaar worden er in hun hersenen verschillende systemen ontwikkeld, die het fundament vormen voor taalverwerving. Na hun zevende levensjaar verloopt het verwerven van een taal vaak moeizamer. Kinderen kunnen gemakkelijk meerdere talen tegelijkertijd leren. Als zij in hun eerste levensjaren opgroeien in een tweetalige of meertalige omgeving, nemen zij deze talen zonder moeite op. 

De fasen van taalontwikkeling

De taalontwikkeling verloopt volgens de volgende fases. De prelinguale fase is van 0 tot 12 maanden. De vroeg-linguale fase is de fase van 12 maanden tot 2,5 jaar. De differentiatiefase is vanaf ongeveer 2,5 jaar tot 5 jaar en de voltooiingsfase is van 5 jaar tot ongeveer 9 jaar. 

Prelinguale fase

De prelinguale fase is de eerste periode van de taalontwikkeling bij kinderen. De fase begint bij de geboorte van het kind en duurt tot ongeveer 12 maanden. Tijdens deze fase maken baby’s vooral klanken en geluiden, zoals huilen, brabbelen en kuchen. De geluiden zijn niet verbonden aan woorden of taal, maar vormen de basis voor latere taalontwikkeling. Ook ontwikkelen de baby’s in deze fase hun vermogen om te luisteren en geluiden te onderscheiden. Ze starten met het reageren op stemmen en geluiden in hun omgeving. 

Na ongeveer twee maanden beginnen baby’s te brabbelen. Ze herhalen verschillende klanken zoals ‘ba-ba’. Deze brabbelgeluiden zijn de basis voor de spraakontwikkeling. Om de taalontwikkeling te stimuleren is het goed om in deze fase veel tegen de baby te praten of te zingen. Daarnaast is het reageren op geluiden of brabbels ook van belang, je laat hierdoor zien dat hun geluiden belangrijk zijn. Ook het voorlezen van boekjes is in deze fase aan te raden.

Vroeg-linguale fase

De vroeg-linguale fase is de periode tussen ongeveer 12 en 24 maanden. Tijdens deze fase maken kinderen belangrijke sprongen in hun taalontwikkeling. Kinderen beginnen met het spreken van hun eerste echte woorden. Dit zijn vaak eenvoudige woorden en hebben meestal betrekking op dingen uit hun directe omgeving, zoals ‘bal’, ‘papa’ of ‘mama’. Het kind gebruikt een beperkte woordenschat, die voornamelijk bestaat uit zelfstandige naamwoorden. Daarnaast imiteren kinderen in deze fase vaak de taal die ze horen.  In deze fase is het belangrijk dat je als opvoeder objecten en acties benoemt. Bijvoorbeeld: “dit is een auto’, terwijl je met de auto’s speelt. Daarnaast is het goed om te reageren op woorden van het kind, dit moedigt verdere taalproductie aan. In deze fase is het ook goed om boeken voor te lezen. Start hier met eenvoudige boeken met illustraties die aanspreken. 

Differentiatiefase 

De differentiatiefase is de fase tussen 2,5 en 5 jaar oud. Tijdens deze vaardig breiden kinderen hun woordenschat uit. Ze leren om zinnen te formuleren en om woorden op de juiste manier te gebruiken in verschillende contexten. Daarnaast leren kinderen de grammaticale regels, zoals werkwoordstijden, meervouden en bijvoeglijke naamwoorden. Ook kunnen kinderen met behulp van taal hun gevoelens uitdrukken, verhalen vertellen en deelnemen aan gesprekken. Tot slot beginnen kinderen in deze fase met het tonen van interesse in letters en klanken.  Om de taalontwikkeling te stimuleren is het belangrijk om het kind aan te moedigen om open vragen te stellen. Ook is het goed als het kind verhalen vertelt, dit ontwikkelt de vertelvaardigheden. Tot slot is het goed om het kind complexere zinnen te laten formuleren. 

Voltooiingsfase 

De voltooiingsfase duurt van 5 jaar tot ongeveer 9 jaar. In deze fase krijgt het kind meer inzicht in de regels en structuren van de taal. Daarnaast worden kinderen in deze fase vaardiger in het kiezen van de juiste woorden om gedachten en ideeën uit te drukken. Ze starten met het lezen van verhalen en deze te verwerken en zijn in staat om gesprekken te voeren over complexere onderwerpen. 

Om de taalvaardigheid verder te ontwikkelen is het goed om het lezen aan te moedigen en het boek samen te bespreken. Introduceer hierbij nieuwe woorden en bespreek de betekenis van het woord. Dit zorgt voor een verrijking van de woordenschat. Blijf daarnaast met het kind in gesprek gaan en stimuleer hen om hun gedachten en gevoelens uit te drukken. 

Conclusie

In elke fase van taalontwikkeling is het belangrijk dat je veel in gesprek gaat met het kind. Het is goed om je bewust te zijn van de verschillende ontwikkelingsfasen en actief deel te nemen aan de taalontwikkeling van kinderen. Door te praten, te lezen, te zingen en te luisteren kan er een goede basis gelegd worden voor de taalvaardigheid die ieder kind nodig heeft voor succes op school en op latere leeftijd. Onthoud hierbij dat elk kind zich ontwikkelt op zijn eigen tempo. 

Wil je meekijken in mijn klas bij het Cluster 2-onderwijs? Volg mij dan op mijn Instagram via @juf_evelyn. Wil je meepraten over het kleuteronderwijs, doe dit dan in de Facebook-groep Vrienden van Kleuterunivitersiteit