Inspiratieblog: Eigenaarschap binnen het onderwijs

Suzanne Donselaar is leerkracht van groep 1-2 en groep 3. Na een carrière als marketeer bij een grote organisatie, gooide ze een aantal jaar geleden het roer om. Sinds februari 2022 werkt ze op Kindcentrum Leeuwesteyn in een nieuwbouwwijk in Utrecht. Eén van de kernwaardes binnen deze school is eigenaarschap. Als gastblogger vertelt ze in deze blog hoe dit binnen de school wordt vertegenwoordigd.

Toen de visie een aantal jaar geleden is opgesteld bij de oprichting van de school, is gekeken hoe wij als kindcentrum het beste bijdragen aan de groei en ontwikkeling van kinderen. Hierbij is niet gekozen voor één specifieke pedagogische visie, maar hebben we de krenten uit de pap gehaald van diverse actuele, wetenschappelijke inzichten. Denk aan de visies van John Hattie, Michael Fullan, Robert Marzano en Ken Robinson. Hier kwamen vier kernwaardes uit, namelijk:

– Verbinding
– Persoonsvorming
– Talentontwikkeling
– Welbevinden

Zelf in controle

Door in verbinding met de ander en de omgeving om ons heen te staan, ontstaat een veilige basis en welbevinden. Dé voorwaarde om tot leren te komen. In ons brede aanbod en focus op diversiteit en zelfbewustzijn, helpen we de kinderen een gevoel van eigenwaarde te ontwikkelen en te laten stralen. Uiteraard moet deze visie binnen het onderwijs goed uitgevoerd worden. Dit doen we door eigentijds, betekenisvol en procesgericht te werk te gaan. Een van de belangrijkste manieren om dit te doen is door de kinderen eigenaarschap te geven. Want wie zelf in controle is van zijn eigen ontwikkeling en de ruimte krijgt om keuzes te maken, groeit uit tot een zelfstandig mens met het nodige zelfvertrouwen.

Een visie is op papier natuurlijk ‘zo’ opgesteld. Tijdens mijn vorige werk verstoften visiestukken regelmatig en gingen we door zoals we altijd al deden. Op onze school bleek dat gelukkig niet zo te zijn. Laatst deden we een check op de doorvertaling van onze kernwaardes naar de dagelijkse praktijk. Wat doen we elke dag om de visie te realiseren? Hoe zie je dat in ons kindcentrum, binnen onze manier van lesgeven en in onze klaslokalen? Het bleek dat zeker eigenaarschap voelbaar en zichtbaar was. Ook al in de onderbouw.

Zichtbaar en voelbaar eigenaarschap

Hierin zien wij eigenaarschap terug binnen ons onderwijs:

Groeidoel
Binnen ons kindcentrum werken we met groeidoelen. Een aantal keer per jaar hebben we kindgesprekken. Hierin kletsen we met de kleuter over zijn ervaringen op school: vindt hij of zij het leuk? Met wie en wat speelt het kind graag? En wat vindt het kind eventueel moeilijk of wat wil het nog leren? Het kind stelt dan zelf een groeidoel op waar het de komende weken mee aan de slag wil. Dit kan heel uiteenlopend zijn. Zo had ik een keer een kleuter die een dinosaurus wilde leren tekenen en een andere kleuter wilde graag leren touwtje springen. Nu heb ik een kleuter die graag wil weten hoe kikkers ontstaan, omdat ze gezien heeft dat ze dit in groep 3 geleerd hebben. En ook al is dit niet precies een doel waar ik op dit moment aan werk, ik heb natuurlijk wel invloed op bijvoorbeeld het eindresultaat. Zo ga ik samen met deze leerling een spinner maken waarin de leerling kikkerdril tekent, de plaatjes uitknipt én presenteert aan haar klasgenoten. Zo werken we aan de fijne motoriek én mondelinge taalvaardigheid!

Soms kun je als leerkracht een kind even op weg helpen of zorgen dat het doel realistisch en uitdagend genoeg is, maar zeker de kinderen uit groep 2 hebben vaak al een goed idee wat hun groeidoel wordt. Met een flinke portie motivatie wordt er dan ook aan het groeidoel gewerkt. En ook wanneer ze aan dit groeidoel werken, kiezen de kleuters zelf. Tijdens spelen-werken kunnen ze namelijk zelf beslissen wanneer ze eraan werken.

Portfolio
Twee keer per jaar hebben we portfoliogesprekken. In de onderbouw vullen we deze portfolio’s met een verslag van de kindgesprekken, een verhaaltje van de leerkracht, foto’s waar het kind trots op is en een verslag van het werken aan het groeidoel. En het allerleukste: het kind presenteert dit portfolio zélf aan zijn ouders. De leerkracht is erbij voor ondersteuning en toelichting, maar het kind vertelt echt zelf over zijn eigen ontwikkeling van de afgelopen tijd. Dat levert erg mooie gesprekken op!

Hoeken
We proberen de inrichting van onze (thema)hoeken zoveel mogelijk vanuit de kinderen zelf te laten komen. Zo wordt het spel betekenisvol en het zorgt voor betrokkenheid, zoals ook in deze blog van Kleuteruniversiteit-ambassadeur Manon Budding te lezen is. In de projecten van Kleuteruniversiteit staan leuke suggesties voor de hoeken. Er is niet altijd genoeg tijd om samen met de kinderen van startactiviteit naar brainstorm naar inrichting en ‘dan pas’ naar spel te gaan. Zo heb je tijdens het thema kerst maar twee weken en moet er daarom snel gespeeld worden. Maar zeker bij langere thema’s laten we de kinderen zoveel mogelijk meedenken. Met vier kleuterklassen is dat wel een uitdaging. De afgelopen keren hebben we dit als volgt gedaan: in elke klas is met alle kinderen nagedacht over mogelijke invullingen van de themahoek. Twee afgevaardigden van elke klas hebben vervolgens met een leerkracht samen een plan gemaakt. Dit werd dan weer in de klassen gedeeld, zodat de betrokkenheid groot bleef.

Laat een kind zelf doen wat het zelf kan; ook in de praktijk van alle dag zie je eigenaarschap terug in de kleuterklassen. Zo kiezen de kinderen zelf op het digikeuzebord waarmee ze gaan spelen, houden ze zelf in de gaten hoe vaak ze in een bepaalde hoek hebben gespeeld en is het motto: doe zelf wat je zelf kunt. Of help elkaar, want ook hulp vragen is natuurlijk belangrijk.

Eigenaarschap komt duidelijk terug binnen ons onderwijs. Maar wie weet kan dit nog wel meer, want ook wij willen blijven leren… Misschien wil jij delen hoe dit bij jullie gaat? Ik hoor het graag via @_juf_suus op Instagram.