Inspiratieblog: Haal je poppen weer uit de kast

De kracht van poppenkast in de klas

Esther Voorburg is werkzaam in groep 1-2 in het reguliere onderwijs. Evelyn Dijks is werkzaam in groep 1 op een Taalschool. Beiden zijn zij ambassadeurs van Kleuteruniversiteit. In deze blog vertellen zij hoe je door middel van poppenkastspel het aanbod in de kleuterklas kunt verrijken.

 

Nieuwe instroom in de klas
In deze periode van het jaar stromen de kleuterklassen vaak vol met nieuwe kinderen. Dit zorgt voor goed gevulde kleuterklassen. Wij genieten ontzettend van deze nieuwe instroom, maar soms is het ook uitdagend om de betrokkenheid van alle kinderen in de klas hoog te houden. Met name tijdens kringactiviteiten kan dit soms lastig zijn. Hiervoor hebben wij een middel dat bij ons ontzettend goed werkt. Namelijk het inzetten van handpoppen en poppenkastspel. Door het gebruik van handpoppen wordt de aandacht van de kinderen op een andere manier getrokken dan door de stem van de leerkracht. Daarnaast brengen poppen de kinderen naar een wereld waarin ze kunnen fantaseren. Iets wat kleuters graag doen. Dus liggen je poppen al een tijdje te verstoffen in de kast? Lees dan deze blog en geef nieuw leven aan je poppenkastspel!

Het belang van poppenkastspel
Poppenkastspel is iets wat een aantal jaren geleden de normaalste zaak van de wereld was in de kleuterklas. Tegenwoordig wordt er minder aandacht aan besteed in de opleiding waardoor je het niet meer standaard in elke kleuterklas terug ziet komen. Zonde, want juist met poppenspel kun je zoveel resultaat behalen. Het gebruik van een poppenkast leidt niet alleen tot een enorme betrokkenheid. Poppenspel kan ook bijdragen aan het uitlokken van communicatie, het stimuleren van interactie, de taalontwikkeling en een goede luisterhouding. Daarnaast leent het zich goed voor het uitspelen van sociale situaties en het vertellen van verhalen. Kortom: poppenkastspel stimuleert de brede ontwikkeling van de kinderen.

Naast bovengenoemde voordelen van poppenkastspel, leidt het ook nog eens tot een vergroot inlevingsvermogen van kleuters. In de kleuterleeftijd is het inlevingsvermogen van kinderen in ontwikkeling. Ze leren emoties van een ander herkennen en leren steeds beter begrijpen waarom een ander bepaalde emoties toont. Door kinderen zelf te laten experimenteren met poppenkastspel stimuleer je dit nog eens extra. De kinderen moeten zich in de handpop verplaatsen om daarmee het spel te gaan spelen. Daarnaast lenen handpoppen zich ook uitstekend voor het uitspelen van sociale situaties. Het is voor een kind soms makkelijker om zich in een handpop te verplaatsen dan in een medeleerling.

Handpoppen kunnen ook bijdragen aan het in gesprek gaan met kinderen. Sommige kinderen vinden het lastig om over hun gevoel te praten met een leerkracht. Door het inzetten van een handpop kan je de drempel voor een kind verlagen en het gesprek via de handpop aangaan. Zo zie je kinderen soms letterlijk uit hun schulp kruipen.

Aan de slag!
Laten we bij het begin beginnen: de poppenkast en de handpoppen. Niet iedereen heeft de luxe van een poppenkast in de klas. Voor diegenen die nog niet over een poppenkast beschikken, hebben wij goed nieuws. Een poppenkast is op een eenvoudige manier zelf te maken en je hebt hier niet veel voor nodig. Wij zetten een aantal mogelijkheden op een rijtje.

De meest eenvoudige manier om poppenkast te spelen is het gebruik van een tafel. Je zet de tafel op zijn kant waardoor kinderen achter de tafel kunnen zitten. Boven de tafel voeren zij hun poppenkastspel uit. Het is prettig om een hoge en lange tafel te gebruiken zodat de kinderen voldoende ruimte hebben om er achter te kunnen spelen.

Wil je het net wat professioneler aanpakken, dan kun je met een grote kartonnen doos aan de slag. Het leukste is natuurlijk om de poppenkast samen met de kinderen te maken. Hiermee motiveer je gelijk dat er ook door de kinderen mee gespeeld gaat worden in de klas. Want spelen met iets wat je zelf gemaakt hebt, zorgt voor betrokkenheid en motivatie.

Bij het gebruik van een kartonnen doos zorg je wederom voor voldoende ruimte voor het spel. Daarnaast is het erg leuk om een luikje toe te voegen waarin de kinderen de handpoppen aan het publiek kunnen tonen. Het geheel kan afgemaakt worden met een gordijntje dat ervoor zorgt dat de kinderen de voorstelling ook letterlijk kunnen openen en afsluiten.

Een andere optie is om de poppenkast van hout te maken of aan te schaffen in de winkel. Op internet staan talloze ideeën voor het maken van een poppenkast van hout. Bij Esther in de klas wordt er poppenkast gespeeld met een poppenkast die tevens als winkel kan dienen. Dit bevalt erg goed, met deze combinatie kan er in één hoek zowel met de poppenkast als met de winkel gespeeld worden. Uiteraard niet tegelijkertijd, maar deze optie zorgt er wel voor dat de hoeken in de klas optimaal benut worden.

De handpoppen
Als de poppenkast staat, kan deze aangevuld worden met handpoppen. Bij Esther wordt er gewerkt met de projecten van Kleuteruniversiteit. Bij deze projecten staat altijd een prentenboek centraal; een prentenboek leent zich uitstekend voor het poppenkastspel. Voorafgaand aan een nieuw thema probeert Esther poppen te verzamelen passend bij het thema. Op het moment dat deze niet beschikbaar zijn, gaat Esther zelf aan de slag!

Bij Esther in de klas worden de personages uit het boek gekopieerd, vervolgens gelamineerd en ten slotte op stevige satéprikkers geplakt. Zo kan het verhaal door de kinderen uitgespeeld worden in de poppenkasthoek, maar kun je als leerkracht ook continue gebruik maken van de verschillende personages. Over het algemeen is een poppenkast goed te verplaatsen; zo kun je de poppenkast in de kring neerzetten en daar een poppenkastverhaal uitspelen met de personages uit het boek.

De ervaring van Esther is dat de betrokkenheid direct toeneemt en de kinderen echt aan je lippen hangen. Het overbrengen van een boodschap via poppenspel werkt ontzettend goed bij de kleuters.

Evelyn heeft twee handpoppen in de klas die elk thema centraal staan. De handpoppen worden aangekleed bij elk thema en hebben een rol tijdens het thema. De handpoppen worden regelmatig gebruikt tijdens een kringactiviteit. Ook zonder een poppenkast, maar met alleen de handpoppen kun je ervoor zorgen dat de betrokkenheid enorm vergroot wordt.

Het verhaal
Een goed poppenkastverhaal bestaat uit een inleiding, een kern en een afsluiting. In de inleiding introduceer je de personages met een eigen stemmetje; je stelt de personages echt voor aan je publiek. Vervolgens start je het verhaal en zorg je ervoor dat er iets gebeurt, dit geeft ook veel mogelijkheden om de kinderen erbij te betrekken. Je kunt de kinderen vragen stellen en de interactie met ze aangaan. Het is leuk om de kinderen een voorspelling te laten doen over de gebeurtenis. Nadat de gebeurtenis plaatsgevonden heeft, werk je naar een afsluiting toe. Hierbij blik je, samen met de kinderen, terug op de gebeurtenis. Door de gordijntjes te sluiten, wordt het zichtbaar dat het verhaal afgelopen is.

Poppenkastvoorstelling
De uitdaging van de poppenkast zit hem in het feit dat je als leerkracht vaak zelf aan het spelen bent en hierdoor het overzicht op de groep niet volledig hebt. Het is daarom aan te raden om te starten met het experimenteren met handpoppen in de kring. Zo blijf je als leerkracht wel zichtbaar en kun je de kinderen eventueel via de handpoppen aanspreken en betrekken bij de les. Op het moment dat de kinderen hier gewend aan raken kun je de overstap maken naar het werken met de poppenkast. Hierbij is het belangrijk dat je dit als een echte nieuwe routine aanbiedt. Je bespreekt met de kinderen wat de regels van het poppenkastspel zijn.

Bij Esther in de klas zijn er een aantal afspraken die standaard gelden bij poppenkastvoorstellingen:

1. Tijdens de voorstelling zitten we op de grond met onze handen bij onszelf.
2. We hebben onze monden op slot vanaf het moment dat de gordijnen opengaan tot het moment dat ze sluiten.
3. Als de poppen ons een vraag stellen, dan steken wij onze vinger op en wachten we tot we een beurt krijgen.
4. Als de pop vraagt of we allemaal mee willen doen, mogen we tegelijkertijd meedoen.
5. Na de voorstelling klappen we om de poppen te bedanken voor de voorstelling.

Op het moment dat de kinderen gewend zijn aan de poppenkastroutine kun je dit verder uitbreiden. Zo kun je bijvoorbeeld iedere maand een poppenkastvoorstelling laten geven door de kinderen zelf, kun je thema’s openen met een leuke poppenkast-introductie of kun je ouders betrekken bij de poppenkastvoorstellingen. Bij het laatste is het ontzettend leuk om ze ook echt kaartjes te laten koppen, te voorzien van een glaasje drinken in de pauze en er een echte show van te maken!

Inspiratie
Vind je het nou lastig om zelf een poppenkastverhaal te verzinnen? Dan hebben wij nog een aantal tips:

– Gebruik de voorleesverhalen uit het Kleuteruniversiteit Magazine als leidraad. Door ze als poppenkastvoorstelling te vertellen, geef je weer een hele andere dimensie aan het verhaal.

– Sprookjes dienen ontzettend goed als basis voor een poppenkastverhaal.

– Laat de kinderen meedenken over het verhaal, dit zorgt over het algemeen voor zeer fantasierijke verhalen. Het kan helpen om de volgende 5 vragen te stellen:

• Over wie gaat het verhaal?
• Wat gebeurt er in het verhaal?
• Waar speelt het verhaal zich af?
• Waarom gebeurt het?
• Wanneer speelt het verhaal zich af?

Wij hopen dat deze blog jullie gemotiveerd heeft om actief met poppenkastspel aan de slag te gaan en we wensen jullie heel veel poppenkast plezier!

Op zoek naar meer inspiratie? Volg ons dan op Instagram via Juf Esther (@kleuterjuf.esther)  &  Juf Evelyn (@juf_evelyn). Wil je meepraten over het kleuteronderwijs, word dan lid van de Facebook-groep Vrienden van Kleuteruniversiteit | Facebook.