Meriël Bouwman is leerkracht op basisschool Sint Jan in Breezand en ambassadeur bij Kleuteruniversiteit. In dit blog geeft ze je zeven tips voor het werken in een volle kleutergroep.
Helaas is een volle (kleuter)groep geen uitzondering meer. Regelmatig horen we over collega’s met groepen van dertig kleuters of meer. Natuurlijk zijn dit veel kinderen. En toch kun je ook met een volle groep een fijn schooljaar hebben, zonder het gevoel te hebben dat je kinderen tekort doet. In dit blog geef ik je zeven tips om het werken in een volle groep gemakkelijker te maken.
Dit schooljaar ben ik gestart met dertig kinderen in een groep 1/2 combinatie. Heel eerlijk? Het is geen ideale situatie. Geef ik elk kind wel genoeg aandacht? Hoe zorg ik dat de klas niet te vol wordt? En hoe kan ik het voor mijzelf ook nog werkbaar houden? Ik zie een uitdaging. Ik deel graag mijn tips met je.
Tip 1: Probeer letterlijk ruimte te maken voor de kinderen
Ruimte: hoe fijn is het om ruimte te hebben? Ik heb het geluk dat wij net nieuw meubilair hebben waarbij we hebben gekozen voor minder tafels en kasten. Ik ervaar nu hoe fijn het is om veel ruimte in het lokaal te hebben. Doordat er een beperkt aantal kasten zijn, is de ruimte open en dit geeft mij overzicht over de groep. De kinderen uit mijn groep werken graag op speelkleden op de grond.
Als het lukt om een aantal kasten en tafels je lokaal uit te schuiven, zou ik dat zeker aanraden. En een groot voordeel van het verwijderen van een kast is … opruimen! Vaak staan kasten vol met materiaal wat amper gebruikt wordt. Mocht het niet mogelijk zijn om kasten het lokaal uit te schuiven, kun je er ook voor kiezen om de kasten langs de wanden van het lokaal te plaatsen.
Tip 2: Maak gebruik van de ruimte
Om zoveel mogelijk kinderen te laten spelen is het fijn om genoeg ruimte te hebben om hoeken in te richten. Kijk eens rond op school. Waar zou jij nog een extra hoek kunnen maken? Hoe zou je de gang bijvoorbeeld kunnen gebruiken? Is het mogelijk om samen met een andere kleutergroep een hoek in te richten? Voordelen kunnen zijn dat je de hoek samen inricht, opruimt en samen het spel begeleidt. Op mijn school hebben we in onze gang ruimte om een hoek in te richten. Maar op deze gang staat ook een puzzelkast, een lichttafel en de verfborden. De kinderen spelen uit beide groepen samen in de gang. Wij hebben hier duidelijke afspraken gemaakt, bijvoorbeeld over hoeveel kinderen hier mogen spelen.
Tip 3: Laat de kinderen elkaar zoveel mogelijk helpen
“Juf, wil je me helpen? Juf, wil je mijn beker open maken? Juf, juf, wil je mijn jas dicht maken?” Hoeveel vragen komen de kinderen stellen op een dag? In mijn groep leer ik de kinderen dat ze het eerst zelf proberen. Als het dan niet lukt, vragen ze eerst hulp aan klasgenootjes. De voordelen van een combinatiegroep 1-2 is dat de oudere kinderen in de groep vaak goed kunnen helpen. Het zorgt voor verantwoordelijkheidsgevoel bij de kinderen en ze helpen vaak al uit zichzelf. Fijn om als juf niet alles zelf te hoeven doen.
Tip 4: Maak gebruik van coöperatieve werkvormen
In de kring zitten met dertig kinderen kan een uitdaging zijn. Luisteren naar dertig weekendverhalen is een behoorlijke opgave. Het duurt lang voordat iedereen aan de beurt is geweest. Daarom maak ik graag gebruik van coöperatieve werkvormen. Het grote voordeel hiervan is dat iedereen actief is, en niemand hoeft op elkaar te wachten. Wil je meer weten over coöperatieve werkvormen bij de kleuters? Lees dan deze blog van juf Linda.
Tip 5: Neem de tijd om naar de kinderen te kijken
In de hectiek van de dag ben je de voortdurend aan het rennen en vliegen. Pietje moet aan zijn knutselwerkje, maar daar valt een beker om. Maaike stoot haar teen en huilt. Als je dagen in de groep zo verlopen, is het lastig om de kinderen te observeren en mis je wat de kinderen bezig houdt. Plan daarom bewust tijd in om even ‘niks’ te doen. Ga zitten en kijk waar de kinderen mee bezig zijn. Bij mij lukt dit, doordat ik veel aandacht heb besteed aan de regels en routines in de groep. De kinderen weten wat ze mogen doen. Als iedereen aan het spelen is, kan ik de tijd nemen om te gaan observeren, zonder dat de kinderen mij komen storen. Mocht dit in jouw groep niet lukken, kun je bijvoorbeeld een stoplicht inzetten. Staat het stoplicht op rood? Dan kun je de juf even niet storen.
Deze observatiemomenten zijn zo waardevol, je ziet dan waar de interesses van de kinderen liggen of waar de kinderen in de groep tegenaan lopen. Zo zat ik laatst te observeren en kwam ik erachter dat de knutselspullen op een onhandige plek stonden, in een kast dichtbij de huishoek. Dit zorgde ervoor dat het daar erg druk werd en daardoor werd het spel in de huishoek verstoord. Dit stelde mij in staat om een kleine verandering aan te brengen wat heeft gezorgd voor meer rust.
Tip 6: Bijna perfect is ook goed!
Iedereen snapt dat meer kinderen in je groep ook meer werk geeft. Zo heb je meer oudergesprekken, meer rapporten, meer observaties, en ga zo maar door. Dit betekent simpelweg dat je niet altijd tijd hebt om alles te doen. Dit vind ik zelf vaak nog wel het lastigst, want ook ik wil graag dat mijn klas er tiptop uitziet. Ik probeer dan altijd de uitspraak: “Niet perfect is ook goed”, in gedachte te houden en probeer tevreden te zijn met wat ik wél heb gedaan.
Tip 7: Zorg voor hoge betrokkenheid
Betrokkenheid is als een motor die niet te stoppen is. Ken je het gevoel dat je ergens mee bezig bent, en er nog meer van wilt weten? Of echt nog even door wil gaan? Dit ervaren kinderen ook als ze betrokken zijn bij een thema in de klas. Kinderen gaan op in hun spel en laten zich niet afleiden. Als kinderen betrokken zijn, kunnen zij opgaan in hun spel en dit zorgt voor rust in de groep. Kijk, voordat je een thema gaat kiezen, waar de interesses van de kinderen liggen en vraag jezelf af of je bij het thema kunt zorgen voor rijke spelhoeken. Ik heb dit vorig jaar ervaren toen wij kozen voor het thema ziekenhuis, in combinatie met het Kleuteruniversiteit project ziek zijn. Samen met de kinderen heb ik de hoek ingericht. De kinderen gingen volledig op in het spel en vonden het jammer als de speelwerktijd voorbij was.
Ik hoop dat je mijn tips bruikbaar vindt. Heb je zelf ook nog een waardevolle tip? Deel deze dan bijvoorbeeld in de Facebookgroep: Vrienden van Kleuteruniversiteit. Je kunt mij volgen op instagram: JufMeriel