Inspiratieblog: eerste hulp bij angst voor muziekles

Maaike Blomsma werkt in groep 1/2, is ambassadeur van Kleuteruniversiteit en heeft een enorme passie voor muziek en drama. In dit blog wil ze leerkrachten met angst voor muziekles over de drempel helpen en inspireren met een aantal leuke en praktische suggesties zonder al te veel ‘gedoe’ zodat je zelf jouw liefde van muziek kan (her)ontdekken.

Ik hoor wel eens van collega’s: ‘voor jou is muziekles geven makkelijk, want jij kunt goed zingen‘. Dat klopt misschien dat ik het makkelijker vind, maar muziekles kun je ook heel goed geven zonder te zingen. In deze blog geef ik je laagdrempelige tips om muziekles aan kleuters te geven.

Even opfrissen

Met muzieklessen ontwikkelen en trainen kinderen hun gevoel voor ritme, hun geheugen, ervaren ze tegenstellingen, leren ze nieuwe woorden, verbeteren ze hun concentratie, bewegen ze op de maat van de muziek, durven ze zich te uiten en bovenal: hebben ze plezier. Genoeg redenen om het niet langer uit te stellen, lijkt mij zo! Maar voordat ik verderga met het geven van leuke suggesties, fris ik graag even je geheugen op. Muziek kun je namelijk verdelen in drie gebieden:

Klank: hier gaat het vooral over wat je hoort in de muziek. Je kan het hier hebben over hard-zacht, hoog-laag, kort-lang en de klankkleur.
Vorm: hier gaat het over hoe een lied of muziekstuk is opgebouwd. Hoor je herhaling of juist veel verschil?
Betekenis: bij betekenis gaat het meer over wat jij er bij denkt, voelt en wat de sfeer is.

Dit noemen we het K(lank)V(orm)B(etekenis)-model. In de buitenste cirkel staan verschillende thema’s die aan bod kunnen komen in een muziekles. Ik heb geleerd dat in een goede muziekles drie van die thema’s zitten. Op die manier maak je een meer gevarieerde les. Voor elk gebied binnen het model zal ik een suggestie geven.

En nu… hoe doe je dat in de praktijk met kleuters?

Het geven van een muziekles kan een drempel zijn als je je niet comfortabel voelt. Maar onthoud: muziek is veel meer dan alleen zingen. En kinderen genieten enorm van muziek en het maken van muziek. Het is leuk om samen te ontdekken welke geluiden de instrumenten maken en wat je er allemaal mee kunt doen. Met instrumenten kun je ritmes slaan, maar je kunt ook eens goed naar de instrumenten luisteren. Hoe klinkt een trommel eigenlijk? En welke klankstaaf is hoog en welke is laag?

Een leuke activiteit om uit te voeren is om kinderen hun ogen te laten sluiten en twee kinderen (en later misschien wel meer) in het lokaal te zetten met een instrument. Vervolgens laten de kinderen om de beurt hun instrument horen. Je kunt vervolgens een aantal vragen op de kinderen afvuren. Bij elke les kun je een andere vraag centraal stellen:

Welk instrument hoorde je eerst?
Welk instrument was het hardst?
Welk instrument was er hoog?

Op deze manier luisteren de kinderen naar muziek, spelen er kinderen op de instrumenten en praten we over muziek. Het gebied klank is nu het hoofdgebied.

Meer suggesties:

Lees ook eens een prentenboek voor en bespreek samen welke geluiden de kinderen kunnen maken met de muziekinstrumenten. De Gruffalo is een geweldig prentenboek om te gebruiken hiervoor.
Verdeel de kinderen in groepen en geef ze diverse instrumenten mee. Laat ze een bladzijde kiezen uit het boek dat je hebt voorgelezen en laat ze hierbij geluiden maken. Kunnen de andere kinderen raden welke geluiden er werden gemaakt? Het stampen van de Gruffalo, het klapwieken van de uil zijn vleugels, etc.
Gebruik muziekinstrumenten om tegenstellingen duidelijk te maken. Speel jij hard op een instrument, dan moeten de kinderen juist zacht spelen. Speel jij vlug? Dan spelen de kinderen langzaam.

Ik voer ook veel activiteiten uit rond emoties en luisteren naar muziek. Ik kies een aantal verschillende fragmenten uit en laat de kinderen hier naar luisteren. Hoe voel je je bij deze muziek? Wat voor verhaal kun je bedenken bij deze muziek? Zo wordt wat begon als muziekles opeens ook echt een taalles, omdat de kinderen moeten verwoorden wat ze denken en wat ze voelen. Je kunt ook vragen of de kinderen een muziekstuk kunnen maken bij emoties. Stel, je voelt je verdrietig, hoe zou de muziek dan klinken? En hoe maak je blije muziek? Het gebied betekenis staat hier centraal.

Werken met grafische notatie is ook een supertip. Ik kies een aantal plaatjes en laat die aan de kinderen zien. Welk instrument past bij het plaatje? Een plaatje met heel veel stipjes moet gedaan worden door een instrument dat heel snel kan zoals bijvoorbeeld de ritmestokjes. Een plaatje met grote dikke punten staat voor zware klappen, en kan misschien gedaan worden door een trommel. Zo kun je een muziekstuk componeren met de kinderen.
Het is ook ontzettend leuk om samen muzieknotatie te maken met de kinderen. Hoe maak je bijvoorbeeld een plaatje van voetstappen of het huilen van de wind? De gebieden klank en vorm komen op deze manier terug. Download hier gratis een voorbeeld van grafische notatie die je kunt gebruiken.

Je kunt ook materialen uit de klas gebruiken in plaats van de grafische notatie. Jeroen Schipper heeft bijvoorbeeld op een inspiratiedag van Kleuteruniversiteit eens de gekleurde stenen van Credu gebruikt. Annerieke van Credu schreef er een blog over.

Ik hoop dat deze blog je een beetje op weg kan helpen als zingen niet helemaal jouw ding is, maar je toch een leuke en inspirerende muziekles wilt geven. Want muziek is zo onwijs leuk! Mijn advies: denk niet te moeilijk, maar begin gewoon! Wil je jouw ervaringen delen? Bekijk dan onze ‘Vrienden van Kleuteruniversiteit‘ groep op Facebook of mail naar ambassadeur@kleuteruniversiteit.nl. Op instagram kun je mij vinden als kleuterjuf_maaike.

https://www.credu.nl/product/regenboog-stenen/