Inspiratieblog: Kleuteruniversiteit en KIJK!

Annelieke van Meel is leerkracht op Jenaplanschool De Open Hof en ambassadeur van Kleuteruniversiteit. In deze blog vertelt ze over hoe ze werkt met de projecten van Kleuteruniversiteit in combinatie met KIJK!

Toen ik 2,5 jaar geleden voor het eerst, na jaren groep 5/6, kleuters ging doen, schrok ik van het aantal doelen dat moest worden aangeboden. Natuurlijk, ik wist dat kleuters heel veel leren maar dat er zoveel doelen zijn, dat had ik me niet gerealiseerd. Ik vroeg mij toen ook echt af: ‘Hoe moet ik die allemaal observeren en registeren?’ en ‘Hoe kan ik in tijdbestek van twee jaar tijd al die doelen aanbieden?’. Ook merkte ik al snel dat alle kinderen op een ander punt in hun ontwikkeling zijn. Die ontwikkeling verloopt bij ieder kind ook weer anders. Ik heb me verdiept in de mogelijkheden hoe ik alle kinderen tegemoet kan komen in hun ontwikkeling. Ik gebruik hiervoor de ontwikkelingsdoelen in KIJK! en de projecten van Kleuteruniversiteit.

Welk observatie- en/of registratiesysteem je ook gebruikt, het blijven heel veel doelen die worden geformuleerd. KIJK! 1-2 heeft meer dan 500 ontwikkelingsdoelen tussen de 4,0 – 7,0 jaar. Mijn doel is en was om alle doelen aan alle kinderen aan te bieden, op het moment dat de kinderen daar aan toe zijn, maar hoe? Ik werk ook heel graag met de projecten van Kleuteruniversiteit. Het leuke aan Kleuteruniversiteit is dat er continue nieuwe projecten op basis van nieuwe prentenboeken worden gemaakt. Daarom wilde ik geen vaste jaarplanning. Ik wil flexibel zijn, kunnen kiezen en kunnen inspringen op de interesses van de kinderen. Wel maakte ik een algemene planning, welke onderwerpen komen er aanbod. Per onderwerp heb ik dan nog heel veel keuzevrijheid tussen de verschillende projecten.

Dat was allemaal leuk en aardig, maar ik had hier dus niets aan bij de koppeling met KIJK!. Toen ik de ontwikkelingsdoelen van KIJK! nog beter ging bekijken merkte ik dat ik de doelen kon verdelen in 4 groepen: doelen die voorkomen in de omgeving, in routines, in de kringen en doelen die ik apart moet aanbieden.

De doelen die in mijn omgeving terugkomen zijn doelen waar de kinderen in de verschillende hoeken aan kunnen werken, en doelen die verwerkt zitten in het ontwikkelingsmateriaal in de klas. Of het zijn doelen die tijdens het buitenspelen aangeboden of geobserveerd kunnen worden.

De doelen die in mijn routines terugkomen zijn doelen die wekelijks of soms zelfs vaker worden aangeboden. Zo behandel ik iedere dag de dagen van de week en de begrippen morgen en gisteren.

Doelen die in mijn kringen terugkomen zijn doelen die regelmatig in de kring worden aangeboden of doelen die tijdens gymlessen aan bod komen. Denk hierbij aan doelen die te maken hebben met praten en luisteren, maar ook tellen en de getallen t/m 20.

De resterende doelen bied ik nog apart aangeboden aan. Deze doelen moet ik in een bepaalde periode goed in de gaten houden. Ik zorg dat ik deze doelen aanbied aan de kinderen die daar aan toe zijn.

Nu moest ik nog een manier bedenken om dit vast te leggen. Ik werd hierbij geholpen tijdens een cursus die ik volgde over KIJK! Ik heb een tabel gemaakt waarin ik een verdeling heb aangegeven in vier leeftijdscategorieën. Per ontwikkelingsgebied maakte ik een aparte tabel. Vervolgens heb ik alle doelen erbij gepakt. Ik heb gekeken per doel, en dus per leeftijdscategorie, of het een doel is wat terugkomt in mijn omgeving, routines, kringen of dat het speciaal aangeboden moet worden. Bovenin de tabel is ruimte om de namen van de kinderen te noteren.

Download hier een leeg sjabloon van deze tabel in Word formaat

Vervolgens wilde ik een beredeneerd aanbod aanbieden waarbij zoveel mogelijk doelen terugkomen in de omgeving, routines of kringen. Kinderen kunnen zich dan ontwikkelen op het moment dat ze daar aan toe zijn. Het belang van een rijke leeromgeving werd mij nu nog duidelijker. Daarnaast weet ik zo zeker dat alle doelen voldoende worden aangeboden.

Ik ben eerst kritisch gaan kijken naar mijn omgeving. Kan ik hierin meer doelen verwerken, zodat er minder doelen zijn die ik apart moet aanbieden? Ik verrijkte mijn rekenhoek met een telmuur, een weegschaal, cijferkaarten, cijferstempels, een kassa en wisselende materialen die aansluiten bij het project. Maar ook de andere hoeken bekeek ik kritisch en verrijkte ik met uitdagende materialen.

Ook mijn routines heb ik bekeken. Wat doe ik al en hoe kan ik de tijd effectiever benutten? Zo benoem ik na het buitenspelen bewust lichaamsdelen die we afkloppen. Ik probeer zo divers mogelijk de lichaamsdelen aan te bieden denk dus denk ook aan je wenkbrauwen, hals en hielen. Alles kloppen we even schoon. Ook mogen de kinderen lichaamsdelen benoemen. Het doel kan lichaamsdelen benoemen en bij een ander aanwijzen, oefenen we zo regelmatig en hoef ik niet meer apart aan te bieden. Zo ben ik al mijn routines kritisch gaan bekijken om deze effectiever te benutten.

Natuurlijk lukte het niet om alle doelen onder te brengen in mijn kringen, routines en omgeving. Er zijn per ontwikkelings-gebied nog een paar (ja, echt maar een paar) doelen die ik apart moet aanbieden. Ik zorg dat de activiteit past bij het thema, meestal kan ik een les uit een project van Kleuteruniversiteit gebruiken. Bij het plannen van een project pak ik het KIJK! document erbij en ik weet bij welke doelen ik zeker nog een activiteit moet doen.

Het document maken is één keer heel veel werk, maar dat kun je misschien wel samen met je collega’s doen, door de ontwikkelingsgebieden te verdelen. Je hebt uiteindelijk een document waar je jaren mee uit de voeten kunt. Na de kijkregistratie zet je de namen van de kinderen boven de juiste kolom en je bent klaar. Je hebt een document in de kast liggen waarbij je per ontwikkelingsgebied in één oogopslag kunt zien welke doelen je nog kunt aanbieden.

Ik werk nu twee jaar met dit document en ik vind het heel fijn werken. Soms pas ik nog iets aan in het document, want er kan altijd iets veranderen in je omgeving, routine of kringen. Het geeft mij een duidelijk overzicht van alle doelen en waar ik de doelen wel of niet in mijn klas kan vinden. Het geeft mij keuzevrijheid bij het kiezen van een nieuw Kleuteruniversiteit project. Ik kan inspelen op de interesses van de kinderen zonder dat ik steeds alle doelenlijsten moet gaan vergelijken. Zo heb ik een compleet aanbod van alle doelen met KIJK! en Kleuteruniversiteit in mijn klas.

Ik hoop dat mijn verhaal jou helpt. Mocht je vragen hebben, hoor ik het graag! Je kunt mailen naar ambassadeur@kleuteruniversiteit.nl .