Ingelien Lemmen is leerkracht op Het Spectrum in groep 1 en ambassadeur bij Kleuteruniversiteit. In dit blog vertelt ze je waarom zij waarde hecht aan een poppenhuis in haar kleutergroep.
“Spelen is de meest wezenlijke bezigheid van een kind in een wereld die nog van alles kan blijken te zijn.” Langeveld (1969)
Recentelijk kwam ik online een mooi poppenhuis tegen, en ik moest hem gewoon hebben! Ik zeg je eerlijk; ik vond het er gewoon zo ontzettend leuk uitzien. En om die reden kwam dit poppenhuis mijn kleutergroep in. Over de positieve ‘gevolgen’ had ik nog niet nagedacht. Eerder was ik juist niet zo enthousiast bij het idee een poppenhuis mijn lokaal in te brengen. Ik had zo mijn vooroordelen, namelijk de grootte, de ‘rommel’ en het kwetsbare materiaal (alles is zo klein, dus vast snel kapot of kwijt). Maar die vooroordelen verdwenen als sneeuw voor de zon toen ik eenmaal inzag wat de komst van het huis mijn groep heeft gebracht. Tijdens mijn observaties merkte ik tot mijn grote verrassing op dat er bijzonder taalrijk spel ontstaat. Meer dan ik had verwacht. Ik vind mijn poppenhuis daarom oprecht een aanwinst en pleit ik daarom voor een poppenhuis in elke kleutergroep. Ik vertel je graag waarom.
Poppenhuis + materialen + mensfiguren
Het houten poppenhuis bestaat uit meerdere vertrekken en daarin heb ik houten meubeltjes geplaatst. Door er poppenhuis poppetjes aan toe te voegen ontstaat voor de kinderen een betekenisvolle spelsituatie. Dit biedt houvast en veiligheid.
Veiligheid in spel is heel belangrijk! Pas als een kind zich prettig voelt, kan het zich optimaal ontwikkelen. Kinderen ‘spelen’ de gebeurtenissen van de echte wereld na. Ze ontwikkelen zich op het gebied van woordenschat en taal en komen in een sociale situatie terecht waarin ze leren om te gaan met elkaar.
Wat je ziet is heel mooi, taalrijk, eenvoudig en fantasievol spel waar ze helemaal in opgaan. Je kunt pas spelen als je er zelf in gelooft! In de magische wereld van het jonge kind is namelijk alles mogelijk. Het is vaak makkelijker om voorwerpen een rol te laten spelen dan zelf een rol aan te nemen, het poppenhuis helpt kinderen bij het leren om rollenspel te spelen.
Poppenhuis + aanpassingen aan thema / seizoenen
Bij ons op school werken we thematisch met de projecten van Kleuteruniversiteit en ieder thema brengt een ongelooflijke hoeveelheid begrippen met zich mee. Via de thema’s en activiteiten ontstaan verbanden waardoor nieuwe woorden makkelijk eigen gemaakt worden.
Toen de herfst begon heb ik het poppenhuis aangepast. Dit heb ik op een heel eenvoudige manier gedaan door er paddenstoelen, bladeren, kastanjes en noten aan toe te voegen. De houten poppetjes heb ik vervangen door kabouters. Zo creëer je een huisje in het herfstbos!
Je wilt voorkomen dat de kinderen op een moment ‘uitgespeeld’ zijn. Daarom is het belangrijk dat je zorgt voor variatie. Nieuwe materialen leveren nieuwe impulsen. Kinderen ontwikkelen en leren door activiteiten die hun interesse hebben. Nu is de herfst een prachtig voorbeeld, dit seizoen spreekt de kinderen ontzettend aan. Ze zien de veranderingen in de natuur en nemen dit mee de groep in. Je ziet het spel voor je ogen veranderen en hoort de kinderen nieuwe woorden gebruiken. Zo heb ik een NT2 leerling die aan het begin van het jaar geen woord Nederlands sprak. Door het spel bij het poppenhuis heeft hij veel woorden kunnen ervaren doordat ze concreet waren en veel herhaald konden worden. Nu kan hij de geleerde woorden gebruiken en hiermee het themaverhaal op de verteltafel naspelen.
Poppenhuis + verteltafel
De projecten van Kleuteruniversiteit zijn gebaseerd op prentenboeken. Zo ben ik deze herfst met mijn groep aan de slag gegaan met het project Noten naar het gelijknamige boek. Hoe leuk is het om dit verhaal uit te spelen op de verteltafel en hierbij het poppenhuis te betrekken? Je verplaatst het poppenhuis en creëert een groter speeloppervlak. Het poppenhuis wordt de boerderij uit het verhaal en krijgt een plekje naast de notenboom.
De kinderen hebben houvast aan het verloop van het verhaal en aan de taal die in het boek wordt gebruikt. Kinderen zijn dol op herhaling en dat is wat je nu ziet, zij maken zich het verhaal eigen. De verteltafel biedt ondersteuning in het zich eigen maken van nieuwe woorden en begrippen die in de verhaallijn aangeboden worden. Door concrete materialen toe te voegen zorg je ervoor dat de kinderen zoveel mogelijk dingen echt ervaren, al hun zintuigen worden hierdoor geprikkeld. Wanneer het verhaal vaak wordt nagespeeld is de kans groot dat de verhaalinhoud goed wordt begrepen. De kans is dan ook groter dat de kinderen de woorden daadwerkelijk vasthouden en dat is wat je wilt bereiken. Je uiteindelijke doel is het uitbreiden van de woordenschat door middel van spel.
Poppenhuis én NT2
Voor het leren van Nederlands als tweede taal is de verteltafel van dubbele waarde. Kinderen leren iedere dag nieuwe woorden en begrippen. Een rijke speel-leeromgeving is ontzettend belangrijk, zo komt het thema steeds op verschillende manieren en op verschillende plaatsen terug en vindt er veel herhaling plaats.
Het spel in het poppenhuis biedt kinderen volop impulsen hun taalmogelijkheden te ontwikkelen, ook de kinderen voor wie het Nederlands een tweede taal is. De beste momenten om taalontwikkeling te stimuleren bij NT2-kinderen zijn de momenten waarop ze zelf concreet handelend aan het spelen zijn.
Ik zie dat mijn NT2-kinderen het fijn vinden om de nieuwe woorden eigen te maken tijdens spel in het poppenhuis. De eerste stappen worden hier gezet, het is veilig en vertrouwd en er zijn volop oefenmogelijkheden. Sommige NT2-kinderen spelen hier nog graag alleen omdat het nog lastig kan zijn om samen met anderen een spel te bedenken en dat uit te voeren. Hier staat de gerichte woordenschat hen nog in de weg. Dit wordt de volgende stap.
Natuurlijk begeleid ik deze kinderen gericht en taal stimulerend in hun spel. De NT2-kinderen die al iets verder zijn op het gebied van de Nederlandse taal spelen graag samen en breiden zo hun woordenschat uit. Jonge kinderen hebben een groot taal-leervermogen en pakken de nieuwe taal snel op.
De eerdergenoemde NT2 leerling laat een mooie taalontwikkeling zien. Hij wijst tijdens zijn spel het concrete materiaal aan en benoemt dit in zijn eigen woorden. Zo noemt hij een ‘meeuw’ nu nog een ‘vogel’ en maakt hier fladderbewegingen bij. Dit vind ik van deze leerling al ontzettend knap. Het woord ‘hol’ omschrijft hij door ‘muis slapen’ te zeggen. Ik ga hierop in door in mijn reactie het woord ‘hol’ te noemen. Hij herhaalt het woord ‘hol’ dan weer. Zo breidt zijn woordenschat steeds verder uit. Hij verrast mij steeds weer met zijn enthousiasme om nieuwe woorden te leren en als hij de woorden naast passief óók actief kan gebruiken, ben ik ontzettend trots!
Tot slot
Spelen is voor jonge kinderen de meest voorkomende activiteit. Ze hebben er plezier in, zijn betrokken en de taal wordt steeds uitgebreider en rijker. Kinderen ontwikkelen zich niet in hun eentje. Ze hebben hier volwassenen én andere kinderen voor nodig! Als leerkrachten mogen wij hieraan bijdragen, wat een ontzettende bofferds zijn wij dat wij hier iedere dag iets moois van mogen zien.
Na de herfst verandert het poppenhuis (hoe kan het ook anders) in het huis van Sinterklaas. Ik heb alweer zin om het enthousiasme en de betrokkenheid bij de kinderen te zien én te horen! Ik hoop je geïnspireerd te hebben en ik ben heel benieuwd of jij een poppenhuis in je groep hebt. Laat je van je horen? (Oh, van foto’s word ik ook heel blij!) Je kunt me op Instagram volgen. Ook vind ik het leuk als je een berichtje achterlaat op de Facebookpagina ‘Vrienden van Kleuteruniversiteit’.
Bronnen:
Kiezen voor het jonge kind – Helma Brouwers
Spel en ontwikkeling – Frea Janssen-Vos