Letters in een kleuterklas?! Over het spelenderwijs aanbieden van letters in groep 1/2 + gratis download

Letters in een kleuterklas?! Daar zijn de meningen flink over verdeeld. Waar de een aangeeft dat letters niet thuishoren in een kleuterklas, is een ander flink voorstander van het aanbieden van letters in groep 1/2. In deze blog nemen Ester Klaver, Janneke van de Groes, en Chantal Groeneveld, ambassadeurs van Kleuteruniversiteit, je mee in het spelenderwijs aanbieden van letters bij de kleuters.

Aanleren of aanbieden?

Er zijn veel voor- en tegenstanders voor het aanleren en aanbieden van letters bij kleuters. Bij het aanleren van letters ben je consequent aan het herhalen en oefenen en wil je dat de letters beklijven bij de kinderen. In een kleutergroep worden de voorwaarden gecreëerd die nodig zijn om te leren lezen. Denk aan vaardigheden als rijmen, beginklank herkennen, auditieve analyse en synthese. Als het fonologisch bewustzijn van een kleuter nog onvoldoende is ontwikkeld, is een kind nog niet rijp om letters te leren of te leren lezen. Het zou voor hen zelfs demotiverend kunnen werken om te vroeg te starten met het aanleren van letters. Moet je dan helemaal niet met letters aan de slag bij kleuters?

In de kleutergroepen kun je zeker wel werken met letters. Wij zijn van mening dat bij kleuters letters niet moeten worden aangeleerd, maar wel moeten worden aangeboden. Het doel is dan niet het beklijven van letters, maar het in contact komen met letters en hun bijbehorende klanken. Kleuters moeten gaan ervaren dat de wereld van letters, een leuke wereld is en je er eindeloos mee aan de slag kunt. 

Het is vooral belangrijk dat kleuters zich bevinden in een geletterde omgeving. Overal in de wereld zullen ze in aanraking komen met letters. Belangrijk dat er in de kleuterklas ook letters te vinden zijn zoals in de ‘echte’ wereld. Dit kunnen overigens zowel hoofdletters als ‘kleine letters’ zijn. Zorg dus voor geletterde materialen zoals uiteraard boeken, maar leg ook eens een krant of een tijdschrift neer in de leeshoek. Zorg ervoor dat er in de huishoek materialen zijn om bijvoorbeeld een boodschappenlijstje te maken of dat er verpakkingen van eten en drinken staan waarop kinderen letters kunnen tegenkomen.

Je kunt uiteraard ook gericht letters aanbieden op een speelse manier en je ziet deze manieren al regelmatig terug in een kleutergroep. Door letters spelenderwijs aan te bieden, door te kleien, te bouwen met lego of door een letter te schrijven in het zand, laat je de kinderen op veel verschillende manieren kennis maken met letters, zonder dat er direct een zware lading van leren op komt te liggen. Laat de kinderen experimenteren met de letters, zodat ze vanzelf onderdeel worden van hun wereld. Als je op een speelse, gerichte manier aan de slag wilt met letters in jouw groep, heb je misschien iets aan de volgende activiteiten.

Kunst van letters

Geef de kinderen beschikking over letterstempels. Niet om woorden mee te stempelen maar juist om een voorstelling mee te maken. Bijvoorbeeld tijdens het thema ‘onder water’ stempelen de kinderen vissen met letterstempels. Denk ook eens aan het maken van een zelfportret met uit tijdschriften geknipte letters. Dit kunnen willekeurige letters zijn, of ze gebruiken hiervoor enkel de letters van hun naam voor.

Letterpuzzel

Laat de kinderen lettervormen (magneetletters/ lettertje tik) op een gekleurd vel papier of karton leggen. Donkere kleuren werken het best. De kinderen mogen het neerleggen zoals ze willen. Leg het papier een aantal dagen in de vensterbank op een zonnige plek. Zorg er wel voor dat er gedurende die dagen niemand meer aan komt. Na vijf dagen kunnen de letters er worden afgehaald en zullen de kinderen zien dat het papier verkleurd is, behalve op de plek waar de letters hebben gelegen. Nu is het een puzzel geworden. Kunnen de kinderen de letters weer terugleggen op dezelfde plek?

Letterbingo

Verstop letters in de zandtafel/ rijstbak/ tuff tray. Geef de kinderen een kaart waarop ze de letters op de juiste plek kunnen neerleggen of afstrepen. Kunnen alle letters gevonden worden?

Letterspeurtocht

Schrijf met een toverstift letters op kaarten en hang deze op in de school of op het plein. Gewapend met een UV lampje en een letterkaart gaan de kinderen op zoek naar de kaarten en komen er met behulp van het lampje achter welke letter ze hebben gevonden. De gevonden letter wordt afgestreept of opgeschreven op een bingokaart.

Letterposter

Hang gedurende een aantal weken een letterposter op in de klas, waar de kinderen letters vandaan kunnen halen om te schrijven. Haal de poster daarna weg of hang hem op een andere plek. Het verplaatsen doe je  om er voor te zorgen dat de kinderen het blijven zien en er actief inspiratie uit kunnen blijven halen. Zo voorkom je dat de poster ‘behang’ wordt.

Spelen met letters

Voeg eens een mandje magneetletters of houten letters toe in een van de hoeken, bijvoorbeeld in de bouwhoek. De kinderen zullen ze gebruiken om hun gebouwen mee te versieren. Kinderen die de letters herkennen zullen er tijdens hun spel er hun naam of een woord mee leggen.

Gezelschapsspellen 

Het spelen van gezelschapsspellen is ook een goede manier voor jonge kinderen om in aanraking te komen met letters. Denk bijvoorbeeld aan pim, pam, pet. Kleuteruniversiteit en Junioruniversiteit bieden ook diverse spellen aan waar letters en klanken centraal staan.,: De Letterrups, Vang de boef en De Letterbus zijn daar voorbeelden van. Ook het Kleuteruniversiteit Racespel leent zich ervoor om aan de slag te gaan met letters hetzij met enige aanpassing. Plak bijvoorbeeld op elk voertuig een letter. De kinderen mogen het betreffende voertuig vooruit verplaatsen als ze een bepaalde klank herkennen in bijvoorbeeld afbeeldingen.

Woorden in de klas

Hang woorden in de klas bij verschillende voorwerpen. Het woord ‘deur’ op de deur, ‘raam’ bij het raam, etc. Wissel deze woorden geregeld zodat de letters en de woorden geen behang worden en de kinderen er actief mee aan de slag kunnen.

Letterprojecten

Er zijn bij Kleuteruniversiteit verschillende projecten geschreven die je kunnen helpen bij het spelenderwijs aanbieden van letters. Zo kun je gebruik maken van ‘alfabet’, ‘aap leest een letter’, ‘actiebladen letters’ of ‘project het letterwinkeltje’. Zie ook de gratis download ‘Letterkaarten‘ hieronder, die je meteen in jouw klas kunt inzetten!

Wij hopen dat je de blog met veel plezier hebt gelezen en dat je geïnspireerd bent tot het spelenderwijs aanbieden van letters. Mocht je nog meer tips hebben om spelenderwijs letters aan te bieden bij de kleuters of heb je hier vragen over, laat ons dit vooral weten! Dit kan via de Facebookgroep ‘Vrienden van Kleuteruniversiteit’ of stuur ons vooral een berichtje via instagram @jufesterklaver @kleuterjuf_janneke @jufchantal__.

Download

Letterkaarten